Reinder de Jager
Misschien hebt u net als ik niet direct 800 miljard euro op de plank. Het is ook een onvoorstelbaar groot bedrag. Een miljard is een getal met negen nullen. Het grootste bedrag dat ik ooit bij elkaar heb gezien had drie nullen nodig.
Toch is het dit bedrag dat de Europese Unie aan defensie wil gaan besteden. Duizend bommen en granaten, zou kapitein Haddock uit Kuifje zeggen – maar nee, kapitein: het is wel wat meer… En ook andere dingen dan bommen en granaten. We zitten aan het begin van een bewapeningswedloop. Wie in zo’n wedloop zit, moet telkens eentje meer dan de vijand hebben. Het zijn hanengevechten: wie ziet er het meest dreigend uit? Het lijkt alsof wij na tachtig jaar bevrijding en na de Koude Oorlog gewoon weer aan een nieuwe cyclus ‘wie is de sterkste’ beginnen.
Daarbij gaan we voorbij aan wat oorlog veroorzaakt: ongelijkheid, verongelijktheid, ‘juf hij begon’, ‘nietes, hij!’. Als het niet zo gevaarlijk was, zou je het kinderachtig noemen. Allerlei wereldproblemen, zoals klimaatverandering en de honger die daarvan komt, veroorzaken oorlog. Waar ongelijkheid heerst, is jaloezie, en waar stenen en harde koppen tegen elkaar ketsen, ontstaat vuur.
Mij is het vreemd te moede, om ook GroenLinks te zien pleiten voor Europese herbewapening. Eén van de voorlopers van GroenLinks was de PSP, de Pacifistisch Socialistische Partij, de partij van geweldloosheid en het gebroken geweertje. Ik heb daar ooit op gestemd, omdat naar mijn gevoel geweld nooit met geweld de wereld uitgeholpen wordt, en stiekem – ja stiekem ben ik nog steeds die mening toegedaan. Het is een enorme paradox in onze wereld dat je soms een leger nodig hebt om geweld te keren.
Nu ben ik niet naïef en ik besef wel dat Rusland geen lieverdje is, en dat de NAVO uiteenvalt door het absurde gedrag van Trump en dus de VS. En nu staan we voor een duivels dilemma: moeten wij 800 miljard euro gaan uitgeven om de Europese defensie te versterken – waarbij die euro’s natuurlijk voor een belangrijk deel bij de wapenindustrie in de VS terechtkomen…
Ik zou willen dat we dezelfde urgentie voelden om klimaatverandering te stoppen, en de honger. Daar is een heel ander leger voor nodig – een leger dat door toedoen van onder andere onze minister van ontwikkelingssamenwerking onttakeld gaat worden. Alleen als het ons iets oplevert, dan investeren we. Dat is natuurlijk puur kortzichtig beleid: als we niks doen aan ongelijkheid in de wereld, als we niks doen aan klimaatverandering en de armoede die daaruit voortkomt, dan zullen de gevolgen op niet eens zo lange termijn als een boemerang op ons, de rijke wereld, terugkeren. Dat gevoel, dat alles met alles samenhangt – ontbossing, heter klimaat in Zuid-Europa, overstromingen elders, klimaatverandering overal, armoede, inkomensongelijkheid, gewelddadige opstanden en oorlog – dat gevoel kan ons als individu behoorlijk machteloos maken. Maken? Of doen voelen? Zouden we niet moeten pleiten om 800 miljard plus 1 euro te besteden aan de werkelijke problemen in de wereld?
Ik heb nu even geen 800 miljard achter de hand, en ik vermoed: u ook niet. Maar die ene euro wel. Ik hoor om mij heen weleens: wat maakt het nu uit dat we nog aan dit soort diaconale doelen schenken – druppels op een gloeiende plaat. Dat zal ik niet ontkennen; maar tegen alle beter weten in die ene euro overmaken is een begin van verzet. In christelijke termen: een mosterdzaadje. Juist nu alles tegenzit, kleine kansrijke projectjes de nek omgedraaid worden omdat wij in de rijke wereld dollars daartegenover willen zien, maakt onze ene euro echt een verschil – de euro van hoop.
En nee, ik heb niet het antwoord op die vraag van de herbewapening. Ik worstel daarmee, maar kom niet boven. Ik realiseer me terdege dat er echte soldaten waren die bereid waren om te sneuvelen om ons van de nazi’s te bevrijden.
Misschien kunnen wij de Euro van de hoop worden, een Europese gemeenschap die niet dollartekens in de ogen heeft, maar die zich moreel herbewapent tegen het grote geld, de wapenindustrie en het geweld.
