Berend Borger
In Groningen was er in de afgelopen jaren een internationale groep studenten die hier kwam voor een promotieonderzoek op het terrein van – ik zeg het maar even simpel – de biologie. Ook onze dochter zat in die groep, zodoende weet ik er iets van.
Uiteindelijk moet hun onderzoek uitmonden in een promotie. Onlangs was het weer zover. Een Griekse studente heeft een dik boek geschreven waarvan in de titel ‘between nest and rest’ voorkomt. Het gaat over het leven van zebravinken en welke mechanismen zij zelf in zich hebben of als externe factoren aangereikt krijgen om langer te leven.
Eerlijk gezegd snapte ik er maar heel weinig van. Maar waar ik wel iets meer over weet is dat promoties in Nederland heel anders zijn dan in andere Europese landen. Bij ons is het een vrij formeel gebeuren, met hoogleraren in toga’s, een pedel voorop die roept wat er moet gebeuren en uiteindelijk hora finita roept, waarna de kandidaat een diepe zucht van verlichting slaakt. Dan is er even overleg en komt de stoet hoogleraren weer binnen, waarbij één van hen een groot diploma draagt waarop in het Latijn en in het Nederlands vermeld staat de kandidaat zich doctor mag noemen. De doctor krijgt nog een vraag over integere wetenschapsbeoefening en dan is het officiële gedeelte voorbij en kan er gefeliciteerd worden.
In Denemarken wordt de promovendus onderworpen aan een kruisverhoor van twee keer een half uur door – bij voorkeur – een buitenlandse hoogleraar en een van de universiteit waar de PhD-student het onderzoek heeft gedaan. Hoogleraren in toga’s die in een stoet binnenkomen kennen ze er niet. De ‘plechtigheid’ waarbij ik aanwezig was, vond plaats in een klaslokaal, dat na afloop van het officiële gedeelte omgebouwd werd tot receptieruimte en waar de – al voorafgaand aan het officiële gedeelte – klaargezette drank genuttigd kon worden. Net voor die tijd kwam de begeleidende professor meedelen ‘u bent geslaagd en mag nu de titel doctor voeren’.
Bij de Groningse groep zat ook iemand die zowel in Groningen als in Australië gewerkt had aan haar proefschrift. Tijdens de plechtigheid in het Academiegebouw was er een live-verbinding met de Australische hoogleraar. Hij droeg geen toga, hij zat in een lege, saaie kamer en droeg een overhemd met korte mouwen. Een korte broek zou ik ook niet vreemd hebben gevonden.
Ten slotte Georgië: daar wordt de kandidaat onderworpen aan een vier uur durend verhoor, niet alleen over zijn proefschrift maar ook over heel andere zaken die bij het brede veld van zijn wetenschap horen. Dat is niet alleen voor de promovendus maar ook voor de vaak uit het buitenland afkomstige hoogleraar, die internationaal expert is op het gebied van het betreffende onderwerp, ook geen pretje. (Uit zeer betrouwbare bron vernomen, namelijk van mijn echtgenote.)
Promoveren, weet waar je aan begint en waar je eraan begint.
