Jan Wijbenga
Op 8 maart is het Internationale Vrouwendag. Wel gek trouwens: zo’n dag voor mannen bestaat niet. Die krijgen kennelijk al genoeg aandacht.
Toevallig stuitte ik onlangs op een aantal sterke vrouwen.
Bijvoorbeeld bij de tentoonstelling ‘Uiting geven aan geestelijk leven’ van Jan Mankes (1887-1920) in museum Belvedère. Hij schilderde vooral portretten, dieren en landschappen uit zijn directe omgeving in De Knipe. Het is verstild werk, in aardekleuren, in kleine lijsten – het spreekt iedereen aan. Ze zijn een kunstzinnig eerbetoon aan het alledaagse.
Hij portretteerde ook zijn vrouw, de vooruitstrevende doopsgezinde predikante Anne Zernike. Ze was de eerste vrouwelijke predikant in Nederland, en mengde zich vele jaren in het maatschappelijk debat. Zo pleitte ze ook voor vrouwenrechten. In haar opvatting was er een sterke relatie tussen kunst en theologie. Mankes zou ooit gezegd hebben: “Je hoeft niet ver te zoeken om het bijzondere te vinden. Ik schilder Gods schepping in mijn achtertuin.” Hun huwelijk symboliseerde dat, denk ik.
Een andere sterke vrouw zag ik in de film Philomena, gebaseerd op een waargebeurd verhaal, over een ongehuwde moeder die haar pasgeborene moest afstaan aan hardvochtige Ierse nonnen – als straf voor haar zonde. De nonnen boden hem voor geld aan ter adoptie. Toen zijn moeder hem veel later zocht, had hij een glanzende carrière in de VS gehad maar was al overleden. Hij was Ierland nooit vergeten en was er zelfs begraven – bij het klooster… Toen pas had ze rust en kon ze de kloosterzusters vergeven. Wat een sterke vrouw!
Zelf lees ik mee met de schrijver van een biografie over Esmée van Eeghen, die binnenkort verschijnt. Geboren in een deftig Amsterdams milieu volgde ze haar grote liefde naar Friesland. Als koerierster zat ze diep in het verzet en deed gevaarlijk werk. Ze was een opvallende verschijning die rookte, dronk en flirtte. Ze raakte uit de gratie toen ze een relatie kreeg met een Duitse officier. Uiteindelijk belandde ze in het Scholtenshuis en werd, 26 jaar oud, gefusilleerd en in het Van Starkenborghkanaal gegooid.
Eerder portretteerde schrijver Hessel de Walle al 32 Friese verzetsvrouwen, voor wie geschiedschrijvers tot nu toe nauwelijks aandacht hadden. Als eerbetoon aan sterke vrouwen.
En natuurlijk was daar de Amerikaanse pastor Mariann Budde, die de gewetenloze Trump vroeg om barmhartigheid voor de zwakken in de samenleving. Wat een moed!
Wat sterk is, daarover verschillen de meningen wel. In de christelijk gereformeerde kerken, schrijft het Nederlands Dagblad, dreigt een kerkscheuring over de positie van de vrouw, onder verwijzing naar Spreuken 31. Jonge biblebelt-meiden willen weer vrouw zijn ‘zoals God het bedoeld heeft’. Het kan verkeren.
Gelukkig zijn er altijd sterke vrouwen geweest, hoewel niet altijd zo zichtbaar. De Bijbel noemt vele voorbeelden. Maar kijkt u ook eens om u heen: u kent er vast wel een paar.
En ik kan het weten, want ik heb er thuis ook één.
