Op 9 mei verscheen in Kerk in Stad een bericht van het team Geestelijke Verzorging van het Martini Ziekenhuis: de zondagsvieringen, die tijdens de covid-pandemie waren gestaakt, zouden niet meer worden hervat. De Raad van Bestuur van het ziekenhuis had daartoe besloten in afstemming met de vakgroep geestelijke verzorging. Het bericht raakte me.
Ik weet niet meer hoe lang dat geleden is, maar ooit maakte ik in wat toen het Academisch Ziekenhuis werd genoemd een kerkdienst mee die me tot op vandaag is bijgebleven. Op een zaterdag verschenen twee jongelui aan mijn bed om te vragen of ik de volgende dag naar de kerkdienst in het ziekenhuis wilde. Het leek me een goed idee. Ik lag de hele dag alleen op een kamertje en er even uit sprak me aan. Op de zondag kwamen ze terug en reden me met bed en al naar een conversatiezaal, vol met al dan niet bedlegerige patiënten. Wat al spoedig tot me doordrong was dat er patiënten waren die er veel erger aan toe waren dan ik. Waar de preek over ging weet ik niet meer, maar die was in ieder geval niet op welke ziekte dan ook toegesneden.
De kerkdienst leidde af van mijn eigen lot en van mijn bekommernissen over mijzelf. Ineens voelde ik me weer opgenomen in de wereld om me heen en trad ik uit mijzelf en werd ik bepaald bij wat elders gebeurde. Al met al was het bezoek aan de viering een heilzame ervaring en opgewekt werd ik teruggebracht naar mijn kamer. De patiënten van het Martini zal door het directiebesluit, behalve met Kerst en Pasen, niet meer een dergelijke heilzame ervaring worden geboden, zo is ons bericht.
Daarnaar gevraagd zegt ds. Hilde Boekeloo, één van de vier geestelijk verzorgers van het ziekenhuis, het oprecht jammer te vinden dat het besluit om te stoppen is genomen. Boekeloo: “We braken ons voor de coronatijd al het hoofd over de vraag of we in de toekomst nog wel vieringen konden houden. Er was in de voorbije tijd veel veranderd in de zorg. De opnametijd werd steeds korter en de patiënten die in het ziekenhuis bleven in het weekend waren derhalve zieker. Er kwamen minder patiënten naar de vieringen, zoals ook het kerkbezoek achteruitgaat. En ook de groep vrijwilligers kromp. Zouden we nog wel voldoende vrijwilligers kunnen vinden, nodig om de diensten mogelijk te maken? De kogel is nu door de kerk. Maar er gaat best iets verloren. Wel is het plan in de toekomst een viering te blijven houden tijdens Kerst en Pasen. De vrijwilligers die de vieringen altijd mogelijk hebben gemaakt, hebben toegezegd dat we dan een beroep op hen kunnen blijven doen. Daar zijn we erg blij mee.”
Het werk van de geestelijk verzorger
Het bericht in Kerk in Stad van 9 mei dat het ziekenhuis definitief stopt met de vieringen werd afgesloten met de verzekering dat in het ziekenhuis de aandacht voor geloof en zingeving blijft bestaan. Daar zorgt het team voor.
Het brengt me tot de vraag welke werkzaamheden de geestelijk verzorger eigenlijk verricht. Boekeloo noemt: de gesprekken met de patiënten (die ze de kern van haar werk noemt), de scholingsactiviteiten die zij en haar collega’s verzorgen voor verpleegkundigen en arts-assistenten en het voor de zorgmedewerkers bespreekbaar maken van de ethische dilemma’s waar ze in hun werk tegenaan lopen: hebben we voor de patiënten de goede dingen gedaan? De geestelijk verzorgers doen ook mee aan het multidisciplinaire patiëntenoverleg.
Daarnaast verzorgen ze dus de diensten met Kerst en Pasen en wordt wekelijks de door hen vormgegeven ‘Zin op zondag’-flyer onder de patiënten verspreid, waarin hun iets van de leefwereld van buiten het ziekenhuis wordt meegeven. “Grappig, dat sluit aan bij wat jij ervaren hebt bij de kerkdienst die jij ooit meemaakte in het UMCG.”
Contacten van de patiënt met de geestelijke verzorging
Boekeloo: “Iedere patiënt heeft recht op geestelijke bijstand, zo nodig binnen 24 uur na zijn verzoek. Dat staat in de wet. Patiënten kunnen dus het initiatief nemen om contact met je op te nemen. Een medewerker in het ziekenhuis kan je vragen bij een patiënt langs te gaan. In het multidisciplinair overleg kan de conclusie zijn dat je als geestelijk verzorger een patiënt bezoekt. Patiënten kunnen met slechte berichten over hun medische toestand worden geconfronteerd, hetgeen je aanleiding kan geven hen op te zoeken. Of een collega-predikant van buiten het ziekenhuis kan je vragen een lid van zijn gemeente te bezoeken. Dat kwam nogal eens voor in de coronatijd, toen de predikanten hun gemeenteleden niet mochten bezoeken en mij dan vroegen dat te doen.”
De gesprekken in het ziekenhuis
“Je zou kunnen zeggen dat we in het contact dat we met de patiënten hebben altijd verbinding met hun leefwereld en hun zingevingskader zoeken. Vaak komen in de gesprekken hun levensvragen aan de orde. Ik stel aan de patiënten veel vragen die best heel ingewikkeld zijn. Ik probeer altijd aan te sluiten bij wat bij de patiënt zelf aanwezig is, bij wat in zijn bestaan belangrijk is, en ik zoek naar zijn geloof en zijn bronnen van kracht. Ik stem op hem af, ik probeer naar boven te krijgen wat hij verwacht en luister zo goed mogelijk. Soms vindt hij het fijn dat ik met hem bid.”
Baan en ambt
Boekeloo vertelt: “Opgegroeid in de omgeving van Emmen ben ik in Kampen en Groningen theologie gaan studeren. Als hoofdvak koos ik voor systematische theologie en filosofie. Mijn masterscriptie ging over het thema ‘vreemdelingenschap’: wat gebeurt er als mensen van verschillende achtergrond of cultuur met elkaar in aanraking komen? Maar vanaf het begin van mijn studie wist ik dat ik geestelijk verzorger wilde worden. In zo’n baan sta je met je voeten in de klei, dan gaat het om de vragen van het leven. Ik heb in mijn opleiding tot predikant in de kerkelijke gemeente van Beilen en bij de geestelijke verzorging van het UMCG stagegelopen. Vanaf 2016 werk ik als geestelijk verzorger in het Martini Ziekenhuis. Maar ik ben ook bevestigd in het predikantsambt als predikant met bijzondere opdracht, aangesteld door de Algemene Kerkenraad van de Protestantse Gemeente te Groningen en wel in een kerkdienst in de Immanuelkerk. Waarom doe je dat eigenlijk, vroeg mijn leidinggevende van het ziekenhuis. Ik voel me onderdeel van het grotere geheel van de kerk. En ik ontleen er de inspiratie aan voor mijn werk als geestelijk verzorger. Geestelijke verzorging is een prachtig vak. Om samen met anderen te mogen zoeken naar zin en betekenis van het leven, juist als de gebaande paden wegvallen.”
