Vorige week donderdag zette Niemeyer om 12:00 uur definitief de machines uit. Meer dan 200 jaar tabaksproductie kwam tot een einde. Niet meer die zoete en weeïge lucht van shag aan de Paterswoldseweg. In deze tijd van het jaar kon die lucht zich ook nog eens vermengen met de zoete en zware geur van de suikerfabriek in Hoogkerk. Die geuren hoorden bij Stad.

Sinds 2020 was de geur van suiker al aan het verdwijnen. Vroeger zagen we suiker als het (heerlijk zoete) ‘witte goud’. Tegenwoordig spreken we met name over het (schadelijke) ‘witte gif’. De fabriek in Hoogkerk kreeg bijna geruisloos een nieuwe naam waar het woord ‘suiker’ niet meer in voorkwam. Ook bouwde men het drogen van bietenpulp af.

Tabak raakte op soortgelijke wijze uit de gratie. Lange tijd zagen we het als een genotsmiddel. Ik herinner me verjaardagen bij ons thuis met een overvloed aan sigaren en sigaretten, die in frisdrankglazen op tafel stonden. De vele ooms en tantes, die elkaar de oren van het hoofd kletsten, zagen elkaar soms nauwelijks vanwege de dikke blauwe rook. Toen steeds bekender werd wat voor impact roken had op de volksgezondheid kwam er een omslag. Op niet mis te verstane wijze maakte de verpakking duidelijk, dat zij geen genotsmiddel bevatte maar een sluipmoordenaar.

De sluiting van de Niemeyerfabriek betekent dat een mooi en goed opgebouwd familiebedrijf met het predicaat ‘Koninklijke’ ter ziele gaat. Beeldbepalend voor onze mooie Stad. Een werkplek waar werknemers trots op waren. 185 mensen belanden op straat. Dat is een bittere pil.

Op de pakjes krachtige shag die Niemeyer produceerde stond een leeuw afgebeeld en daaromheen de woorden: SAMSON: EEN LEEUW VAN EEN SHAG. Ik weet niet of het verhaal van Simson (Samson) daarbij als achtergrond diende. Zo ja, dan hadden ze kunnen weten wat er met de fabriek zou gebeuren: het loodje leggen, net als de leeuw in het verhaal van Samson. De dood van die leeuw leverde daarentegen wel de beste natuurlijke zoetstof en een gezond genotsmiddel op: honing. Het hele gezin kon daar zonder gevaar voor de gezondheid van eten. Misschien is de neergang van Niemeyer zoeter dan we denken.

Of in elk geval bitterzoet.