Moeilijk gewoon geluk,
Klein schijnend, maar het meeste –

J.C. Bloem

Op de omslag van het boek balanceren twee voeten over een dun koord. Wegens mijn hoogtevrees kan ik koorddansers nooit aanzien – ik houd dan altijd mijn handen voor mijn ogen, anders heb ik voortdurend het idee dat ik zelf val. Daarmee kom ik eigenlijk gelijk al bij het grootste probleem dat ik met dit boek heb: ik vind de beeldspraak in de titel, De balanceeract die geloven heet, helemaal niet fijn. Het geeft mij het idee dat geloven moeilijk, moeilijk, moeilijk is… Dat er vele valkuilen zijn. De ondertitel, Overpeinzingen bij een wankel begrip, doet er nog eens een schepje bovenop. Moet ik mijn handen voor de ogen slaan?

Bert Slaa, de auteur, begint vaak met een citaat uit literatuur of filosofie. Ik zocht er ook één, hierboven, bij de dichter Bloem, om iets van mijn geloof uit te beelden. Vervang geluk in het citaat door geloof, en dan hebt u een indruk. Iets van de moeilijkheid van het geloven ondervond ook ik, zeker als ik alleen maar mijn hersenen liet werken. Maar zodra ik een kerkdienst binnenstap, een redactievergadering van Kerk in Stad bijwoon, meedoe met hart en ziel (en gelukkig toch ook nog verstand), napraat met mensen onder de koffie – kan ik onbekommerd… geloven. En dat wil ik dan hartstochtelijk blijven doen zonder mitsen en maren.

Doe ik daarmee het boek tekort? Jazeker, ik moet natuurlijk niet alleen de titel lezen. Dat is uiteraard helemaal niet eerlijk. Bert Slaa maakt op tamelijk systematische maar ook persoonlijke wijze een tocht langs verschillende manieren van geloven (alleen had ik steeds het gevoel dat mijn geloof er niet tussen staat…). En toont voor mij tamelijk overtuigend aan dat mensen die alleen voor waar aannemen wat ze zien of wat ze kunnen beredeneren, een dimensie in het leven missen. Bovenal is het een gedegen inleiding in het moderne denken over het geloof. De auteur is breed georiënteerd, belezen en helder in zijn uitleg.

Ik zou dit boek wel in handen willen drukken van mijn schoonzoon, die zo’n beperkte, ‘science’ benadering heeft van de wereld om hem heen. Probeer ik over waarden en ideeën te praten, begint hij over chemische processen in de hersenen. Zou dit boek hem overtuigen? Ik ben bang van niet – hij zou al struikelen over de titel.

Of ik zou het in handen willen geven van mensen met een verstard geloof. Zou het boek hén overtuigen? Ben ook bang van niet – daarvoor spreekt er toch te veel vrijzinnigheid uit de alinea’s.

Voor wie is het boek dan wel bestemd? Ik denk dan aan zo’n cursus als Theologie voor Geïnteresseerden, of voor een leeskring van gemeenteleden onder leiding van een goede theoloog/filosoof. Het biedt gespreksstof te over – en dan hoef je het ook niet, zoals ik, in een week achter elkaar uit te lezen – dat was mij een beetje te veel van het goede… Ik zou, na aandachtige herlezing, nog wel eens wat dieper willen op sommige onderwerpen willen ingaan. Dan knip ik wel eerst de titel van het boek af.