Bij sommige boeken voegt informatie over de schrijver weinig toe of kan die zelfs een sta in de weg worden. In het geval van De palliatieve maatschappij is een biografische schets van de auteur de moeite waard. Byung-Chul Han is een metallurg uit Zuid-Korea die in de jaren ’80 zich in Duitsland vestigde. Daar studeerde hij filosofie en theologie. Hij promoveerde op Martin Heidegger in 1994 in Freiburg. De laatste tien jaar heeft hij vooral lesgegeven aan de Universiteit voor de Kunsten in Berlijn. Daar mocht hij ook een nieuw Studium Generale-programma vormgeven.

Han is zowel een outsider als insider in onze westerse cultuur. Die dubbele identiteit weet hij zeer vruchtbaar te maken. Vanuit Aziatisch perspectief komt hij tot scherpe analyses van onze samenleving. Zijn Europese achtergrond helpt hem zijn observaties te wegen en ze doeltreffend te verwoorden.

Het eerste boekje dat ik van hem las heette De vermoeide samenleving. Daarin schreef hij dat we vroeger in een ‘commando’-samenleving leefden: regels en eisen werden van buitenaf opgelegd: door een baas en een baan. Tegenwoordig runnen we ons eigen levensproject en maakt ons eigen ik de dienst uit in ons leven. Dat geeft ons een groot gevoel van vrijheid. Het eigen ik buit ons vervolgens echter – gemaskeerd door het gevoel van vrijheid – onbegrensder en schadelijker uit dan anderen ooit deden. We zijn zowel eigen baas als eigen slaaf geworden: we laten ons vooral ‘gek maken’ door onszelf, meer dan door anderen.

Ik vond dit een eye-opener voor mijn werk met 20’ers en 30’ers in en rondom de Martini.

De palliatieve maatschappij liet gelijksoortige kwartjes bij mij vallen. Volgens Han lijdt onze maatschappij aan algofobie: een algemene angst voor pijn. Onze pijntolerantie daalt snel. Deze leidt tot een permanente anesthetisering: verdoving van ons leven. Dit gebeurt niet alleen in fysieke zin. Ook sociaal gezien gaan we pijn uit de weg. In de politiek heeft men niet de moed om pijnlijke maatregelen te nemen. Han stuit daarin op een paradox: hoe meer we pijn proberen te vermijden, des te gevoeliger we voor pijn worden. Nou ja, de rest kunt u zelf lezen als u nieuwsgierig geworden bent.

Wat mij betreft een aanrader!

Byung-Chul Han, De palliatieve maatschappij, vertaald door Mark Wildschut
Utrecht: Ten Have, 2022
ISBN: 978 90 259 1024 2 | € 14,99

-