Ergens in een toeristisch dorpje in Nederland. Een zomerse zondag in een katholiek kerkje, waar de plaatselijke kerken elke week een oecumenische dienst verzorgen met vooral toeristen als bezoekers. Na de katholieke kerkelijk werkster krijgt de plaatselijke PKN-dominee het woord en stelt zich wat besmuikt voor als degene die in het kerkje verderop zijn dienstjes doet. Dat raakte mij.

Het raakte mij enerzijds door de herkenning. Ik heb zelf ook de neiging om niet al te groots op te geven van het werk dat ik doe, niet al te trots te zijn op mijn eigen traditie. Anderzijds voelde ik ook boosheid opkomen, of misschien is het beter om het heilige verontwaardiging te noemen?

Meer dan een leuk verhaal
Ik begon mezelf vragen te stellen: Is dat wat we in de kerk doen? Onze dienstjes draaien?! Ik mag hopen dat het meer is dan dat. Het zijn niet zomaar wat onbetekenende dienstjes. Er gebeurt toch wat op zondagmorgen? We zingen niet zomaar liedjes omdat ze leuk zijn, toch? We zingen ze omdat ze ons wat te zeggen hebben, of omdat wij onze dank, liefde of nood zo naar God kunnen uiten. We luisteren in schriftlezing en preek niet zomaar naar een leuk verhaal, maar omdat we daarin Gods stem horen die dwars door menselijke woorden heen tot ons wil spreken, toch? Dat is iets anders dan zomaar dienstjes draaien!

Godschaamte
Nu wil ik die collega geen dingen in de mond leggen die hij niet bedoelde. Ten tweede begrijp ik zijn manier van spreken heel goed. Toch ben ik bang dat er onbewust iets in doorklonk van een meer algemeen probleem in onze kerk. Schaamte voor het evangelie, schaamte voor God. Stephan Sanders schreef een boek met als titel Godschaamte, over de schaamte om over God te spreken in een seculiere context.

Maar in de kerk vinden we diezelfde schaamte soms ook. Schaamte om het over God te hebben, schaamte omdat je werkelijk nog gelooft. Schaamte die voorgekomen is uit angst. Angst om te grote woorden te gebruiken, bang om te veel te zeggen, en daarom zeggen we maar helemaal niets meer. Dan is het niet zo vreemd als een buitenstaander er ook niet veel heil in ziet. Als we in de kerk al zeggen dat het eigenlijk niets voorstelt wat we doen, waarom zou je dan nog mee gaan doen?

Het tij kunnen we niet keren
Nu hoeven we niet de illusie te hebben dat we het tij van de krimp keren als we minder beschaamd zouden spreken over God en geloof. Toch kan het helpend en helend zijn. Tot deze conclusie komt Aarnoud van der Deijl in zijn boek De toekomst van de kerk. Het tij kunnen we niet keren en de kerken lopen ook niet vanzelf weer vol als wij het anders gaan doen.

In de toekomst heilzaam kerk zijn
Toch betekent dat niet dat we helemaal niets kunnen en moeten als kerk. Hij heeft op basis van gesprekken met nieuwgelovigen en jonggelovigen een aantal wegen voor de kerk gevonden naar de toekomst toe. Niet om de kerk te redden, maar wel om in de toekomst heilzaam kerk te zijn. Vanuit een gesprek met de al eerder genoemde Stephan Sanders ziet hij als wegwijzer naar de toekomst het volgende: Blijf er wel zelf in geloven. Neem desnoods afscheid in stijl als je de laatste bent die het licht uitdoet. Blijf doen wat wezenlijk is als kerk en als gemeente! Houd de lofzang gaande, luister naar de Schrift, bid, en leef met elkaar mee. Daarvoor ben je kerk en dat is intrinsiek waardevol, ongeacht de opkomst of het succes.

Vrijmoedigheid
Het boek De toekomst van de kerk is eerder aanbevolen in deze rubriek en dat ondersteun ik van harte. Ik ben van mening dat iedereen die zich bezighoudt met vragen rondom kerkzijn in deze tijd dit boek zou moeten lezen. Het kan bij vlagen ontnuchterend zijn om te lezen hoe goede initiatieven uiteindelijk niet hebben gewerkt en de kerk niet hebben gered en niet zullen redden.

Aan de andere kant is het heerlijk om desondanks bemoedigd te worden in het simpelweg kerk zijn. Om je ogen te openen voor hoe goed het is om samen te zingen en te vieren, in nieuwe en oude vormen. Hoe bevrijdend het is als er vrijmoedig, onbeschaamd over God en Christus gesproken en gezongen kan worden. Zonder pretenties precies te weten hoe het zit, en toch helemaal overtuigd van de zegen die het evangelie van Gods Liefde voor mensen is.

Op 9 november is ds. Aarnoud van der Deijl te gast op de Ontmoetingsdag van de Classis Groningen-Drenthe in de Pauluskerk in Beilen. Hij houdt een lezing en gaat in gesprek met o.a. ds. Pieter Versloot en classispredikant ds. Ellen Peersmann. Daarnaast zijn er workshops en Kliederkerk. Kijk voor meer informatie en een interview met ds. Aarnoud van der Deijl op classsigroningendrenthe.nl.