Op 3 juni, een prachtige zomerse zaterdag, waren zo rond de dertig mensen aanwezig in De Fontein op de bezinningsdag: Zicht op kerk zijn met (veel) ouderen. Een PGG-brede activiteit met deelnemers uit alle wijkkerken en zelfs van buiten Groningen.

In het ochtendprogramma werd een inleiding gehouden over het thema door ds. Hans de Waal, die gepromoveerd is op het onderzoek ‘Diaconaat en ouderen’ over de diaconale roeping van de kerk in de context van de vergrijzing. In de boekbespreking hiernaast kunt u daar meer over lezen.

De Waal nam ons mee in een interactieve en boeiende lezing over het thema kerk-zijn met veel ouderen. Hij gaf inzicht in en achtergronden over vergrijzing in de samenleving en in de kerk. Wel een mooi detail: De Waal was zelf de jongste aanwezige op deze bijeenkomst.

Wat alle generaties aanspreekt
We kwamen ook zelf aan het woord over hoe we aankijken tegen ouder worden, diaconaat en pastoraat. Er kan een negatief beeld bestaan over een kerk met veel ouderen. Sommigen zeggen zelfs dat dit een kerk is die al voorbij is. Volgens De Waal is dit geen goede manier om tegen de kerk aan te kijken, want een kerk met een grote betrokkenheid van ouderen verdient het niet om beantwoord te worden met alleen maar aandacht voor jongeren en jongvolwassenen. Belangrijker is om een balans te vinden in wat alle generaties aanspreekt. De sleutel hiervoor ligt in het respecteren en luisteren naar elkaar. Het inzicht dat de ouder wordende kerk een ontwikkeling is, die er gewoon is en waar geen schuldigen voor zijn aan te wijzen, gaf ruimte en relativering. Belangrijk is de erkenning van de bestaande gemeenschap zoals die is. Dat kan een gemeente zijn die vergrijst.

Pastoraat op afroep
Tussen de middag genoten we binnen en buiten van de inbrengmaaltijd. Er was meer dan genoeg voor iedereen!

In het middagprogramma stonden we vooral stil bij ontwikkelingen en verhalen vanuit de praktijk van de verschillende wijkgemeenten. Uit onderzoeken van Alberte van Ess en Sjettie Tjeerdsma kwam naar voren dat veel gemeenteleden van met name boven de tachtig graag bezoek ontvangen vanuit de kerk door een professional. Onder de tachtig ligt dat duidelijk anders. De verwachtingen zijn voor die generatie met de tijd meegegaan, de ouderen zijn veelal zelf nog actief in de kerk en zien dat het individueel pastoraat steeds moeilijker wordt vol te houden. Echter, de mensen zelf zijn ook veranderd, mondiger geworden. Al met al zien we dat er een tendens ontstaat naar meer pastoraat op afroep.

Gooi het in de groep
Daarnaast zien we een toename van ontmoetingspastoraat in groepsverband, met het karakter van inloopochtenden, al dan niet met een gespreksonderwerp of mogelijkheid tot handwerken of spelletjes doen. Bepalend hierbij is wel de mobiliteit van de oudere en de mogelijkheid naar de kerkplek te komen. Dit soort vormen van groepspastoraat is daarom voor mensen boven de 80 weer vaak lastig vanwege afhankelijkheid van vervoer.

Soep op de stoep
Ook zien we in verschillende wijken de opkomst van categoriaal pastoraat. Zo worden door de ouderenpastor in de Nieuwe Kerk diegenen bezocht die na corona of om een andere reden niet meer in de kerk (kunnen) komen. Iets soortgelijks wordt er door de ouderenpastor in de Martiniwijkgemeente gedaan. Vanuit De Fontein hoorden we dat er groepspastoraat op locatie wordt gedaan in de vorm van een gespreksgroep in de Veldspaatflat. Vanuit Groningen-Zuid hoorden we over soep op de stoep. Een mooi voorbeeld van samenwerking van pastoraat en diaconaat. Dit initiatief is ontstaan in de coronatijd, waarin mensen niet samen konden komen voor maaltijdgroepen of inloopochtenden. Er werd in die periode soep bij mensen thuis gebracht: soep op de stoep. Nog steeds wordt nu wekelijks na de pleinsoep de soep die is overgebleven gebracht bij oudere mensen thuis.

Mogelijkheden
Daarna gingen we als vertegenwoordigers van de verschillende wijken met elkaar in gesprek over de volgende vragen:

1. Heb je zelf wel eens pastoraal of diaconaal medeleven ontvangen? Wat heeft je daarin het meeste goed gedaan?
2.  Wat waardeer je het meest in ouderenpastoraat/diaconaat?
3. Waar liggen kansen voor verbetering of nieuwe dingen?
4. Zie je ook mogelijkheden voor samenwerking tussen pastoraat en diaconaat?

Na eerst in groepjes te hebben gesproken kwamen we weer terug om plenair onze bevindingen te delen. De onderlinge uitwisseling in kleine groepjes ‘s middags was vruchtbaar en leerzaam en kon meegenomen worden naar de ’eigen’ wijk. Omzien naar elkaar is en blijft belangrijk en daarin opmerkzaam blijven wat er nodig is aan pastoraat en diaconaat.

Door de deelnemers is de dag als verbindend, bemoedigend, positief en inspirerend ervaren. We sloten de dag af met het elkaar toezingen van ‘Vaya con Dios’ en ‘á Dieu’ in de kerkzaal.