Sciencefiction: Het is een filmgenre waar je van moet houden. Het is niet direct het mijne. Tot een paar weken geleden Dune: Part One werd vertoond in het Forum, als voorbereiding op de release van Part Two. Deel 2 draait nu in de bioscoop en is reeds een Hollywood-kaskraker gebleken.

Toegegeven, de beelden van exoplaneten, futuristische ruimtelegers, schepen en uitgestrekte woestijnen zitten goed in elkaar, onder de immersieve muziek van Hans Zimmer. En – ik ga niet te veel verklappen – de lijntjes van het verhaal zitten nog best complex in elkaar en het is de vraag hoe die natuurlijk bij elkaar gaan komen aan het einde van de film. Er was echter iets dat mij bij deel 1 deed uitzien naar deel 2, al komt dat allicht door mijn achtergrond als theoloog.

Het verhaal draait om de adellijke zoon Paul Atreides (Timothée Chalamet) die worstelt met zijn aangemeten rol van messias.

Het eerste deel zet het schaakspel op: De intergalactische familie Atreides wordt bestuurder over de planeet Arrakis, een planeet waar een kostbare grondstof gewonnen wordt. In de conflicten tussen de families Atreides en Harkonnens, die zich afspelen omtrent de heerschappij (thematiek: neokolonialisme, vernietiging leefklimaat), wordt Paul verdreven, de woestijn in. (Hier haakte ik als theoloog aan: de woestijn ingestuurd worden om zich aldaar messiaans gestalte te laten geven.) Daar ontmoet hij de Fremen, de oorspronkelijke bewoners van Arrakis. Sommigen zien in Paul een langverwachte messias, ze zien in hem uitkomsten van profetische uitspraken. Paul zelf lijkt die titel maar niet te kunnen accepteren: Hij heeft een visioen waarin hij, in zijn spoor van bevrijding, ook miljoenen doden met zich meebrengt.

Deel 2 gaat verder waar deel 1 stopte: In de woestijn, te midden van de Fremen, lijkt Paul zich steeds meer te vereenzelvigen met de rol van messias, hij die Arrakis zal bevrijden van de Harkonnens, die zijn familie hebben verdreven, maar ook de Fremen bedreigen. Hoe dat dan afloopt, moet u zelf maar gaan zien.

Maar daarmee is niet de hoofdthematiek van deze twee films gegeven. Ten diepste gaat het, denk ik, over het dilemma dat een messiasverwachting altijd met zich meebrengt: gaat het hier werkelijk om een bevrijder, of toch om een charlatan op zoek naar macht, een demagoog?

De regisseur, Denis Villeneuve, kiest ervoor om dat laatste verder uit te lichten. Daarmee krijgen de Dune-films juist wel weer wat actueels, want verlangen we allemaal niet naar een sterke leider, iemand die de troepen aanvoert en ons hoop geeft? In onze geschiedenis maar al te vaak bodem voor (religieus) fundamentalisme…

Tegelijkertijd: De film zinspeelt ook op de gedachte dat diegene die op een messias moge lijken, toch ergens ook weer van hetzelfde laken een pak is: op zoek naar macht. O, en om over de machtsvraag nog maar te zwijgen: Hebben de families (Atreides, Harkonnens) de macht in handen? Of zijn zij alleen maar een speelbal in het machtsspel van de Bene Gesserit, een soort heksenorde die overal de machthebbers influisteren? Zien we hier een vermeende complotgroep in actie?

U leest het, denk ik, tussen de regels al: een sciencefictionfilm met zoveel verhaallijnen en plotten: meer dan waard te zien!