Op 17 november, om 17:00 uur, vindt in het Kinderboekenhuis te Winsum de feestelijke opening plaats van twee bijzondere tentoonstellingen: ‘Een heidens karwei! Zendingsverhalen voor kinderen’ en ‘De boodschap van Balinese schilders’.
Zendingsboekjes
In de loop van de tijd zijn er honderden jeugdboekjes, waarin over het werk van de zending en de zendelingen werd verteld, verschenen. In de tentoonstelling ‘Een heidens karwei! Zendingsverhalen voor kinderen’ wordt een overzicht gegeven van de ontwikkeling, door de jaren heen, van dit genre kinderboeken. Ter illustratie worden bij de boekjes voorwerpen tentoongesteld waarover in de boekjes wordt geschreven tentoongesteld. De jeugdzendingsboekjes vormen een specifiek deel van de protestants-christelijke jeugdliteratuur: verhalen over de zending, de zendeling en het gebied waar hij werkte.
Hoewel het woord ‘zending’ tegenwoordig nogal eens tegenstrijdige reacties oproept, valt het niet uit te vlakken dat de zendingsactiviteiten een belangrijk deel vorm(d)en van onze protestants-christelijke, kerkelijke cultuur.
Het overzicht van de boeken is in drie periodes verdeeld: Tot 1900 – Het begon met het Groot ABC-boek en de Print-bijbel (een prentenbijbel in rebusvorm) en de eerste echte zendingsverhalen als Klein begonnen en De Priester van Pele, geschreven door twee onderwijzers die ook wel voor zendingsbladen schreven. Dit is de periode van ‘Stichtelijke en fatsoenlijke verhalen voor de jonge-man en jonge-dame’. De jeugd werd benaderd als volwassene-in-spe met alle fatsoensnormen van toen.
In de eerste helft van de vorige eeuw groeit de omvang en de populariteit van kinderboeken en ook het jeugdzendingsboek beleeft een hoogtepunt. De zendeling staat centraal in deze boekjes; hij is de rustige, geduldige blanke man uit het verre land, die met een rotsvast geloof ouders en kinderen tot dat nieuwe geloof brengt. In boeken als Van een kleinen Papoea, Kiekjes uit de Soenda-landen, en Van Slaaf tot Evangelist draait het dus om de persoon van de zendeling. Jongeren kunnen er een voorbeeld aan nemen, zijn werk steunen en – wie weet – in zijn voetsporen treden.
Na 1950 tot aan de jaren zeventig kent het genre nog steeds een groot lezerspubliek. Maar vanaf de jaren zeventig begint het genre op te drogen doordat het zondagschoolwerk verdwijnt, scholen – ook die ‘Met den Bijbel’ – een ander curriculum krijgen en de leescultuur in protestants-christelijke kring door de ontzuiling veralgemeniseert.
Een fraai uitgevoerde tentoonstellingsgidsje – te koop voor slechts twee euro – leidt de bezoekers langs de boekjes en de voorwerpen.
Balinese kunst
Gelijktijdig met de expositie van de kinderboekjes toont de Stichting Zendingserfgoed in de Obergumerkerk (tegenover het Kinderboekenhuis) een twintigtal schilderijen van Balinese schilders, onder de titel ‘De boodschap van Balinese schilders’.
Dit is een keuze uit een klein oeuvre van christelijke schilderkunst gemaakt door Balinese kunstenaars, hindoes zowel als christenen. We tonen schilderijen van I Wayan Turun, een hindoestaanse schilder die door Rudolf Bonnet is opgeleid; I Ketut Lasia, een leerling van Turun, die de stap naar het christendom zette en zijn hele leven als kunstenaar in dienst van het schilderen van bijbelse voorstellingen heeft gesteld en zijn jongere broer I Nyoman Tulus, die kortstondig in deze stijl christelijke thema’s heeft geschilderd. Laatstgenoemde heeft de stap naar het christendom, voor zover bekend, nooit gezet.
Het zijn bijbelse taferelen, weergegeven in de traditionele wajang- of kamasan-stijl. Deze schilderijen zijn in Nederland nog niet vaak op een tentoonstelling te zien geweest.
Beide exposites zijn samengesteld door Stichting Zendingserfgoed. Stichting Zendingserfgoed, gevestigd in Zuidland (Z-H), bezit een grote collectie voorwerpen van zendingsmensen en van de gebieden waar zij werkten. Ter gelegenheid van de tentoonstelling ‘Een heidens karwei! Zendingsverhalen voor kinderen’ verschijnt een boek met achtergrondinformatie over bekende schrijvers, illustratoren en uitgevers van zendingsverhalen. Ook dit boek is te koop op de tentoonstellingslocatie. Bij de expositie van schilderijen uit Bali verschijnt een tentoonstellingsgidsje.
Opening
De opening van beide tentoonstellingen vindt plaats op 17 november 2023 om 17:00 uur in het Kinderboekenhuis, waarna de aanwezigen kunnen oversteken naar de kerk. Na een korte introductie over de achtergrond van de schilders en de schilderijen zal de bekende Groninger kunstenaar Henk Helmantel iets vertellen over zijn indruk van de Balinese schilderkunst. Vervolgens zijn beide exposities te bekijken onder het genot van een hapje en een drankje. De toegang is gratis maar, in verband met de organisatie, is het wenselijk dat u zich aanmeldt via secretariaat@zendingserfgoed.nl of via info@kinderboekenhuis.eu of telefonisch 0595 - 44 36 63.
De tentoonstellingen zijn te zien t/m 16 december (kinderboeken) of 17 december (schilderijen).
Openingstijden: dinsdag, woensdag en vrijdag van 12:00-16:00 uur. Zaterdag van 11:00-16:00 (25 november tot 15:00 uur)
Op zondagmiddag 17 december zijn de schilderijen nog te zien van 13:30-16:00 uur.
Voor verdere inlichtingen kunt u contact opnemen met Albert Ferwerda, 06-3059 1003 / ds40da@gmail.com of Hylkje Steensma, 06-1026 0368 / hylkjes@gmail.com
