Lezers van Kerk in Stad kennen het fenomeen waarschijnlijk: bij Spoor van Licht worden mensen in het centrum uitgenodigd om de Martinikerk binnen te gaan en een kaarsje toe te voegen aan de lichtjeszee. Nu groeit dit project naar een pioniersplek

“Vanavond heb ik voor de eerste keer in mijn leven in een kerk gehuild,” vertelt een gelovige dertiger mij na Spoor van Licht. “Ik heb in mijn leven heel wat kerken van binnen gezien. Ik weet niet wat me overkomt. Ik kon mijn tranen gewoon niet meer tegenhouden.”

“Twee van mijn kinderen zijn vanuit deze kerk begraven,” zegt een zestiger. “Zoiets doet je geloof geen goed. Spoor van Licht doet me goed. Ik weet niet waarom. Ik denk omdat er weinig wordt gezegd.”

Een moeder met twee tieners is al een uur binnen. “Ik kom nooit in een kerk. Ik voel me hier zo rustig en veilig,” zegt deze veertiger. “Zelfs mijn kinderen willen blijven, terwijl we nog naar de Intertoys moeten…”

“Kunt u even op onze hond passen?” vraagt een moeder met volwassen dochter. “We willen graag een paar kaarsen branden.” Ik herken de moeder. We hebben dat al vaker voor haar gedaan. Terug uit de kerk, zegt ze: “Ik snap er niks van dat ik dit steeds doe.”

“We komen tegenwoordig elke maand naar Groningen,” vertelt een vriendengroep uit Assen. “We eten met elkaar, shoppen een uurtje en bezoeken Spoor van Licht. Niemand van ons is gelovig. Maar het is gewoon heel cool.”

Wat is Spoor van Licht?
Mensen krijgen op de tweede donderdagavond (koopavond) van de maand rondom de Grote Markt in Groningen een kaars aangeboden. Ze worden uitgenodigd die aan te steken in de Martinikerk. Vanaf de ingang van de kerk leidt een spoor van kaarsen mensen naar het hoogkoor waar ze hun kaars kunnen branden. Ze kunnen gaan zitten en luisteren naar rustige livemuziek, een gedachte of gebed schrijven, een Bijbeltekst op een kaartje meenemen, een gesprek hebben met een predikant, een zegen ontvangen of gewoon stil zijn en genieten van de met kaarslicht verlichte Martinikerk. Van 19:15 tot 21:30 uur is de kerk open. De avond wordt besloten met een kort avondgebed.

Waar komt het vandaan?
Spoor van Licht ontstond in Keulen als ‘Night of Light’. Via de Dom in Utrecht kwam het in Groningen terecht. Na twee werkbezoeken aan de Dom mochten we het concept overnemen. De enige voorwaarde was: geef het in Groningen een andere naam. We noemden het Spoor van Licht. Het concept paste goed bij het beleid van de Protestantse Gemeente Groningen (PGG) om de monumentale kerken in de binnenstad meer in te zetten voor missionair-diaconale doeleinden. De Martini Wijkgemeente had een missionair project lopen met de IZB dat onder andere het doel had “de centrumkerkfunctie van de Martinikerk te vergroten”. Daar paste Spoor van Licht goed bij.

Oecumenisch
Spoor van Licht wordt vanaf het prille begin aangestuurd door een interkerkelijke stuurgroep. We brachten het eigenaarschap onder bij de PGG, die ook onze belangrijkste financier werd. Dat was een bewuste keuze. We streven naar oecumene, maar we willen voorkomen dat het project gevierendeeld wordt door de verschillende partnerkerken. Deze structuur waarborgt financieel, organisatorisch en juridisch eenvoud in het runnen van Spoor van Licht.

Heilige ruimte
Het doel van het Spoor is jong en oud, gelovig of niet gelovig, gelegenheid te geven in de fraai verlichte Martinikerk iets van God te ervaren, van binnen geraakt te worden, een moment van rust te beleven. Het Spoor van Licht gaat dus niet over actieve evangelisatie. Het gaat wel over het intentioneel creëren van een veilige omgeving waarin mensen gelegenheid krijgen sporen van God te ontdekken. We laten ons inspireren door de visie die de Britse theoloog Rowan Williams heeft op monumentale kerken waarin christelijke gemeenschappen samenkomen. Deze gebouwen ziet hij als ‘sacred space’ waar mensen bij activiteiten als Spoor van Licht in het krachtenveld worden gebracht van de Geest, die een creatieve Verbinder is.

Volheid
Volgens de Canadese filosoof Charles Taylor zijn geloof en ongeloof in onze westerse wereld niet alleen maar rivaliserende theorieën waarover je discussieert. Geloof en ongeloof staan voor totaal verschillend beleefde ervaringen van het bestaan. Daarbij zijn geen hogere doelen meer nodig om het goede leven te leven. Een apologetiek die rationeel aantoont dat geloven ertoe doet, overtuigt mensen nauwelijks. Taylor ziet wel een grote behoefte aan zogenaamde fullness-ervaringen: ontroerende en ontregelende ervaringen die doen vermoeden dat er een hogere fullness/volheid bestaat. Men is wel gevoelig voor “Het Heilige” (Rudoph Otto): verschijnselen die ontzag inboezemen en fascineren.

Doordachte eenvoud
Spoor van Licht fascineert: het spreekt mensen van alle leeftijden, opleidingsniveaus, klassen en culturen aan. Het lijkt antwoord te geven op de door Taylor aangegeven behoeften van geseculariseerde mensen. Het is een eenvoudig maar doordacht geheel van licht en donker, livemuziek, stilte, schoonheid, een kaars branden en de nabijheid van een pastor.

Interessante vragen
Hoe komt het dat een vrouw die 25 jaar in de kerk zit zonder een traan te laten, dat bij Spoor van Licht wel doet? Waarom laat een vrouw rustig haar hond meerdere keren bij een vreemde achter om mee te kunnen doen binnen? Zou zij naar een reguliere kerk komen als daar een hondencrèche was? Spoor van Licht vraagt niets van mensen: geen geld, geen inzet noch betrokkenheid op elkaar. Is het een onvoorwaardelijk geschenk aan de stad of een geestelijk wellness-centrum waar sterk geïndividualiseerde mensen zich religieus laten verwennen?

Gemeenschapsvorming
Een onderliggende vraag is: Zou Spoor van Licht op den duur een vorm van christelijke gemeenschap kunnen worden? Zou zo’n groep (be-)zoekers die samen eten, shoppen en het Spoor bijwonen de basis kunnen vormen voor een meer mystieke vorm van kerk-zijn? Die in verbondenheid met een (stads-)klooster getijdengebeden instelt met Schriftlezingen, uitleg, zang en gebed? Of wordt het nooit meer dan een “voorhof der volkeren” zoals bij de tempel in Jeruzalem? Waar mensen kunnen proeven van het christelijk geloof, om vervolgens kerkelijk meer betrokken te raken? Of gaat de kerk sowieso veel meer fluïde worden en wordt het Spoor een aanvullend aanbod op de relimarkt? Ik maak nu al mensen mee, die tegen mij zeggen: voor een goede liturgie ga ik naar de Sint Jozef, voor een stevige preek naar de Martini, voor Bach naar de Lutherse kerk of de Nieuwe Kerk en voor uit mijn dak gaan naar de Stadskerk.

Pioniersplek
Bovenstaande vragen, overwegingen en doelen brachten de PGG, de IZB, de PKN en de Wijkgemeente Martinikerk ertoe na te gaan denken over Spoor van Licht als pioniersplek. We onderzoeken nu wat mogelijk is. De komende drie jaar hopen we lessen te leren, te genieten en inspiratie op te doen, te ontdekken waar en hoe de Geest van Christus aan het werk is. We houden u op de hoogte en nodigen u van harte uit een keer het Spoor van Licht te volgen.