Een paar jaar geleden las ik iets over de Friese nationaliteit. Onder meer Bearend Joukes Fridsma (1931), Doekele Brouwer (1951), Wybren Couperus (1996), Sjoerd Groenhof (2007), Chris van Hes (2010), Bertus Postma (2012) en Willem Schoorstra (2012) hebben geprobeerd om hun Nederlandse staatsburgerschap in te wisselen voor een Friese variant.
Zij hebben dit niet gedaan vanuit enig chauvinisme – of wel, maar wel gebaseerd op een politieke uitspraak. Nederland heeft in 2005 het Europees verdrag voor bescherming van minderheden geratificeerd. Daarbij worden Friezen als nationale minderheid geaccepteerd. De Friese nationaliteit is op basis van dit verdrag een rechtmatige nationaliteit. Via Google kun je standaardbrieven vinden om je nationaliteit te veranderen. Mede op basis van dit verdrag kun je in de Friese rechtbanken je zaak in de Friese taal behandelen. Je hebt het recht op een Friestalige rechter en advocaat, bijvoorbeeld.
Maar zou je ook een Friese nationaliteit kunnen aanvragen? Ik heb indertijd wel eens een brief gestuurd naar de regering in Den Haag. De brief was geadresseerd aan de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken, Ronald Plasterk. Hij stuurde de brief door naar collega Ard van der Steur, die het ministerie van Justitie en Veiligheid beheerste. Na een paar maanden wachten kreeg ik uiteindelijk een reactie van dit ministerie. De betreffende ambtenaar schreef me:
"Een dergelijke procedure [voor het wisselen van nationaliteit] is er niet. Het is niet mogelijk om formeel de Friese Nationaliteit te verkrijgen. In de Rijkswet op het Nederlanderschap, die geldt voor het gehele Koninkrijk der Nederlanden, is geregeld hoe men de Nederlandse Nationaliteit verkrijgt dan wel verliest. Nederland heeft inderdaad de Friese minderheid als nationale minderheid in de zin van het Kaderverdrag inzake de bescherming van nationale minderheden erkend, maar dit brengt niet met zich mee dat er een formele Friese nationaliteit gerealiseerd moet worden. Het gaat juist om de erkenning binnen het Koninkrijk der Nederlanden als minderheid. Dat wil zeggen dat de Friese minderheid formeel de Nederlandse nationaliteit bezit, maar als nationale minderheid wel de rechten heeft als bedoeld in het Verdrag. Denk daarbij aan bevordering van behoud en ontwikkeling van cultuur, taal, godsdienst en tradities en uiteenlopende taalkundige rechten en vrijheden."
Een Fries paspoort zit er dus voorlopig niet in. Of dat ooit nog een keer gaat gebeuren, is de vraag. Misschien dat Aant-Jelle Soepboer, een Fries die sinds kort Tweede Kamerlid voor Nieuw Sociaal Contract, daar nog mee aan de slag kan.
