Over ongeveer twee maanden zal naar verwachting het rapport uitkomen, waarin de bevindingen en uitkomsten van de Parlementaire Enquête over de gaswinning worden beschreven. Velen zijn benieuwd wat erin zal komen te staan. Wat er tijdens de verhoren door de enquêtecommissie ter sprake kwam, was soms verbijsterend.

Leidinggevenden in het zo genoemde gasgebouw – het netwerk van Gasunie, GasTerra, NAM, Shell en Esso, Ministerie van Economische Zaken – waren vooral bezig met handel, prijsvorming, gasbaten. De mogelijke maatschappelijke gevolgen, daarvoor waren zij niet verantwoordelijk, daar letten andere instanties op, zoals het Staatstoezicht op de Mijnen of het KNMI. Zo zagen we (opnieuw!) hoe goed we zijn in het afschuiven van verantwoordelijkheid. We bouwen systemen op die er aan de buitenkant misschien goed en zorgvuldig uitzien, maar die niet blijken te werken en ondertussen wel tientallen jaren doorgaan met rampzalige gevolgen.

Wie meer wil weten over de geschiedenis van de gaswinning en hoe vanaf het begin grote belangen in het spel zijn, kan terecht bij het boek van Emiel Hakkenes. De titel is Gas en de ondertitel Het verhaal van een Nederlandse bodemschat. Een vlot geschreven boek, inderdaad een verhaal dat je met rooie oortjes leest! Het boek bestaat uit negentien hoofdstukken, waarin steeds vanuit het perspectief van één persoon geschreven wordt over de gaswinning. Te beginnen in 1923 gaat het door tot in 2019. Zo komen bekende en minder bekende personen ter sprake.

Denk aan Jelle Zijlstra, Joop den Uyl, Fré Meis, Margreeth de Boer, Henk Kamp, Eric Wiebes en nog vele anderen. Al met al ontstaat zo een treffend historisch beeld over hoe het allemaal gegaan is. Over deskundigen die al vroeg waarschuwden voor de gevolgen maar niet gehoord werden. Over actievoerende Groningers die vonden dat de gasbaten ook ten goede moesten komen van de bewoners van het gaswinningsgebied. Over regeringsbeleid dat steeds maar weer het tegenovergestelde nastreefde. Over lekkende gasleidingen die her en der tot massale sterfte van bomen leidde.

En ja, ook over een van de eerste geestelijk verzorgers die sinds 2018 werken onder de bewoners in het gaswinningsgebied, die compleet zijn vastgelopen in alle procedures waarin ze verzeild zijn geraakt. Haar naam is Melissa Dales, ze was een van de personen die door de enquêtecommissie gehoord werd. Haar verhaal is interessant en inspirerend maar ook moeizaam omdat ze tot voor kort samen met slechts één collega in parttime werkverband het hele gaswinningsgebied moest bewerken. Een nieuwtje is echter dat vanaf dit najaar een compleet team van zes geestelijk verzorgers aan het werk is en dat mag toch veelbelovend heten. Het laatste staat niet in het boek maar weet de schrijver van deze boekbespreking.

Emiel Hakkenes is al een heel aantal jaren redacteur van Trouw en daarnaast auteur van verschillende interessante non-fictieboeken. Hij heeft veel met Groningen: hij heeft er gestudeerd en was jarenlang betrokken bij het GSp (het studentenpastoraat). Je zou hem een ‘geboren’ schrijver kunnen noemen. Dat blijkt ook uit dit boeiende boek.

Emiel Hakkenes, Gas: Het verhaal van een Nederlandse bodemschat
Amsterdam: Thomas Rap, 2020
ISBN: 978 94 004 0708 4 | € 24,99