Het nieuws stemt niet echt vrolijk: het woord ‘crisis’ komt overal voor. Het maakt toch wel dat je je hart vasthoudt voor wat ons in 2023 te wachten staat. Des te belangrijker zijn de hoopvolle berichten. Zoals het feit dat er meer aandacht gekomen is voor ongelijke machtsverhoudingen.

Een belangrijke stap hierin waren de excuses door de Nederlandse staat voor het slavernijverleden. Dit thema zal in 2023 zeker doorwerken, want het is dit jaar 150 jaar geleden dat de slavernij werd afgeschaft. Hoe ongelukkig de aanloop ook was, het is bemoedigend dat we mogen blijven leren van de doorwerking van dat verleden van onderdrukking en racisme. Het begin van een lang proces voor verzoening en misschien uiteindelijk vergeving.

In Psalm 32:1-2 staat over vergeving: “Gelukkig de mens wiens ontrouw wordt vergeven, wiens zonden worden bedekt.” En in 1 Petrus 4:8: “Heb elkaar vóór alles innig lief, want liefde bedekt tal van zonden.” Nu klinkt dat ‘bedekken’ mij in de oren als toedekken of zand erover en we praten er niet meer over. Bedekken met de mantel der liefde, alsof het kwaad er niet geweest is. Maar in de bijbelverhalen hierover hoort bij vergeving altijd de erkenning dat je iets fout gedaan hebt. Het woord dat voor zonde wordt gebruikt, betekent letterlijk: het missen van het doel dat God met je voorheeft. Niet tevreden zijn met wat je geschonken is, maar méér willen en ten koste van anderen.

Bij vergeving komt meer kijken dan sorry zeggen. Het is ook doen, zoals een van de nabestaanden zei: het zijn mooie woorden, nu nog daden. Na het overlijden van hun vader Jakob zijn de broers bang dat Jozef wraak op hen zal nemen omdat ze hem vroeger als slaaf hebben verkocht. Zij doen een beroep op de vergevingsgezindheid van Jozef. “Bij het horen van die woorden kon Jozef zijn tranen niet bedwingen. Daarna gingen zijn broers zelf naar hem toe. Ze vielen voor hem op hun knieën en zeiden: ‘We zijn bereid je slaaf te worden.’ Maar Jozef zei: ‘Wees maar niet bang. Ik kan toch Gods plaats niet innemen?’” (Genesis 50:17-19).

Dat we Gods plaats innemen om te heersen over anderen, daar gaat het misschien ook wel over bij zonde. Vergeving heeft dan betrekking op relaties die ontwricht zijn en hersteld moeten worden. Wat tussen mensen gebeurt staat niet los van je eigen verhouding tot God. Want de tweevoudige opdracht om lief te hebben stelt God en de naaste aan elkaar gelijk. Vergeving is misschien wel het moeilijkste wat er is. Mooi vond ik dan ook dat gezegd werd dat de excuses geen punt zijn, maar een komma. Dat geeft ruimte en openheid naar de toekomst, om in een doorgaand leerproces vertrouwen op te bouwen.