Op woensdagavond 13 maart jongstleden belegden ds. Jan Wilts en ondergetekende een avond in Kerkenheem (Noorddijk) – over het conflict in Gaza. De avond was toegespitst op de vraag wat we, met de verschrikkelijke wreedheden voor ogen van niet alleen Hamas maar nu ook van Israël, aan moeten met de ‘onopgeefbare verbondenheid met Israël’, zoals verwoord in de kerkorde van onze PKN. Leidraad daarbij was een artikel van Meta Floor, verschenen op de website liberaalchristendom.nl, met als titel: Pijnlijk spreken, pijnlijk zwijgen (link: bit.ly/pijnlijk-spreken-pijnlijk-zwijgen).
Dit gespreksverslag is geschreven vóórdat de PKN op Goede Vrijdag een uitgebreide en uitstekende verklaring deed uitgaan, ondertekend door de scriba, René de Reuver, en de directeur van Kerk in Actie, Jurjen de Groot. Voor het gedrukte Kerk in Stad kwam deze verklaring te laat.
Ongeveer twintig mensen gingen met elkaar in gesprek over onze verlegenheid over deze kwestie. We waren het er wel over eens dat deze avond niet het verlossende woord zou brengen, maar toch gaven veel mensen achteraf aan dat ze in hun denken hierover verder gekomen waren. Een vruchtbaar, aandachtig en genuanceerd gesprek, dus.
Definities
Jan en ik hadden een aantal stellingen op papier gezet, aan de hand waarvan het gesprek zich ontwikkelde. Eerst maar eens over definities: wat bedoelen we met Israël: het land, de Joden, de godsdienst? En wat is een Palestijn precies – een bewoner van oudsher, van Palestina (en dat kunnen ook Joden zijn)? Of bedoelen we specifieker de mensen die plaats moesten maken voor Israëlieten? Een soort Arabier? Dat waren al geen makkelijke vragen om te beantwoorden.
Antisemitisme en filosemitisme
We keken terug op hoe die onopgeefbare verbondenheid historisch in de kerkorde van – toen nog – de Hervormde Kerk terechtgekomen is: niet zo lang na de oorlog, uit schuldgevoel over wat de Joden toen is aangedaan. En dat er toen maar weinig onderscheid gemaakt werd tussen het land Israël, de Joden en de godsdienst. Maar legitimeert zo’n stelling over ‘onopgeefbare verbondenheid’ ook wat er nu gebeurt in Gaza? En moeten we, om antisemitisme tegen te gaan, ondanks die gebeurtenissen toch vasthouden aan die verbondenheid? Of is dit nou juist weer een voorbeeld van filosemitisme, het overdreven koesteren van Joden waarbij ze ook weer apart gezet worden? Zoals iemand ooit zei: “In de oorlog werden de Joden doodgeknuppeld, in de jaren daarna doodgeknuffeld.”
Wie men liefheeft, tuchtigt men
Veel mensen op deze avond voelden ervoor, die onopgeefbare verbondenheid met Israël direct maar uit de kerkorde te schrappen; of in elk geval sterk te nuanceren. Want moeten we het eens zijn met elke nationalist die daar tekeergaat tegen zijn Palestijnse buurman, moet we met name het ultranationalistische bewind van Netanyahu cum suis tolereren? Op zijn minst zou er een aanvulling moeten komen: ook verbonden met de Palestijnen, of zoals Meta Floor zegt: verbonden met alle mensen. Toch klonk ook hier een tegengeluid: wij zijn uit het jodendom voortgekomen, zijn er schatplichtig aan, en alleen al daarom moeten we die verbondenheid niet opgeven. En een heel sterk argument: als je verbonden blijft, blijf je ook in gesprek. We kunnen Israël liefhebben en daarmee juist het recht behouden een stevig gesprek aan te gaan. Denk maar aan een variant op de bijbelse zegwijze: “wie men liefheeft, tuchtigt men”.
Het pijnlijk zwijgen van de PKN
Ons kerkgenootschap is duidelijk in verlegenheid gebracht door de gebeurtenissen in Palestina en Gaza. Uit ons midden kwam een heel duidelijke oproep naar boven: roep niet alleen maar ach en wee, ach wat erg… maar doe iets! Doe iets concreets, neem op zijn minst stelling tegen het geweld. Men krijgt de indruk dat onze synode niet zijn vingers wil branden aan deze kwestie, dat men rekening moet houden met alle denominaties die er nu eenmaal in onze kerk zijn, kortom de kool en de geit moet sparen… Maar met de etnische zuivering die nu in Gaza aan de hand is, de dreigende hongersnood, het tegenhouden van hulpkonvooien – zouden we niet meer moeten zwijgen. Dat we daarbij verre willen blijven van Jodenhaat moet natuurlijk wel voorop staan. Een aantal mensen besloot een brief met deze strekking aan de synode te schrijven.
Lichtpuntjes
We wilden de avond niet in mineur eindigen. We bespraken hoopgevende initiatieven aan beide kanten van het conflict. U vindt bij dit artikel een overzicht hiervan, mede met dank aan mw. Riet Bons-Storm - ook een literatuuroverzicht, als u zich verder wilt verdiepen. Goed geïnformeerd zijn, dat is in elk geval wat wij zelf kunnen doen. En ook u kunt een brief schrijven aan de synode om uw gevoelen kenbaar te maken. (In het kader hieronder het adres). Tot slot van de avond zagen we een kleine documentaire over Meiser/Mezer, een dorp waar Palestijnse en Joodse Israëliërs al sinds 1948 in vrede samenleven (link: bit.ly/docu-mezer).
Vrede, het kan. Laten we de hoop niet verliezen.
Initiatieven voor de vrede, van beide kanten:
Vrede Nu/ Peace Now/ שלום עכשיו
Samengevat van de website van Vrede Nu https://peacenow.org.il
Vrede Nu Beweging:
Een beweging van Israëlische burgers die vrede, compromis en verzoening met de Palestijnen en Arabische staten nastreeft, noodzakelijk voor Israëls toekomstige veiligheid en identiteit als Joodse staat.
Westelijke Jordaanoever:
De voortdurende militaire en burgerlijke controle over de Westelijke Jordaanoever en de drie miljoen Palestijnen die er wonen, brengt het fundamentele bestaan en het democratische karakter van Israël in gevaar.
Tweestatenoplossing:
Pleit voor twee staten voor twee volkeren - Israël en Palestina - gebaseerd op de grenzen van juni 1967, inclusief wederzijds overeengekomen landruil.
---
Rabbi’s for Human Rights
“Rabbis for Human Rights” is een groep van meer dan 100 rabbis die zich inzetten voor vreedzaam samenleven. De joodse traditie wijst he daarin de weg. De rabbijnen komen zowel uit orthodoxe als uit vrijzinninge hoek. RHR wordt ondersteund door Kerk in Actie. Daar werd de directeur, Avi Dabush, geïnterviewd:
"Een andere toekomst
Dabush woont al een groot deel van zijn leven in de kibboets vlakbij Gaza. “Ik herinner me de tijd dat we gewoon in Gaza rondliepen. Ik heb vrienden daar, inwoners van Gaza werkten op onze velden. Ik ben positief ingesteld. Ik kan en wil niet geloven dat deze situatie nooit meer goedkomt. Dat heb ik nodig, ook voor mijn kinderen. We moeten sterk zijn - ook al zijn we geschokt - om een andere toekomst op te bouwen. Niet alleen voor de Joden in Israël, maar ook voor de Palestijnen. Wij moeten deel uitmaken van de oplossing, en niet van het probleem.”
---
Women of the Sun en Women Wage Peace
Uit de gezamenlijke verklaring “Mother’s Call”van Women of the Sun (Westbank en Gaza) en Women Wage Peace (Israël).
We call on people of peace from around the world, both young and old, religious leaders, people of influence, community leaders, educators, and those who hold this issue close to their hearts, to add their voices to our call.
We roepen alle mensen voor vrede van overal over de wereld, zowel jong als oude, religieuze leiders, invloedrijke mensen, leiders van een gemeenschap, leraren en ieder die onze oproep ter harte gaat on oproep te ondersteunen.
De verklaring kan ondertekend worden:
https://www.womenwagepeace.org.il/women-partners-for-peace/
---
Tent of Nations
Van de Nederlandse website https://www.tentofnations.nl/
Tent of Nations in Bethlehem is een educatieve boerderij met het vredesproject van de Palestijns-christelijke familie Nassar. Ondanks de moeilijke omstandigheden en de voortdurende dreiging van landonteigening, zet de familie Nassar zich op een geweldloze en zeer creatieve manier in onder het motto “Wij weigeren vijanden te zijn”.
Remco van Mulligen van het Nederlands Dagblad bezocht Tent of Nations en schrijft: “Vrede, geen geweld, geen vijand zijn, geen slachtofferrol - de principes van de christelijke familie Nassar zijn hoogstaand. Maar ze staan ook voor een beproeving, want gevaar dreigt van zowel Israëli’s als Palestijnen.”
Ontmoetingsmiddag met Daoud Nassar, met zijn broer Daher eigenaar van de Tent of Nations, op Zaterdag 6 april in Utrecht, iedereen is hartelijk welkom! De middag is georganiseerd door Vrienden van de Tent of Nations. Op de website ervan vind je meer informatie ook over de preciese locatie van de ontmoetingsmiddag. https://www.tentofnations.nl/
---
bijlage 5 Mezer
Meiser Mezer is een dorp waar Palestijnse en joodse Israëliërs al sinds 1948 in vrede samenleven
https://nos.nl/collectie/13959/video/2495408-hier-leven-palestijnen-en-israeliers-vreedzaam-samen
---
Enkele Joods-Israelische organisaties die voor vrede werken:
-B'Tselem (naar Gods beeld) spant zich in voor het toepassen van mensenrechten zowel voor Joodse Israeli's , als Palestijnen; www.betselem.org
-Gush Shalom (Blok voor Vrede) is een ngo die de publieke opinie in Israel wil beinvloeden tot vrede, het beëindigen van de bezetting van Palestijnse Gebieden etc. https://gush-shalom.org/
-Breaking the Silence is een organisatie van ex-militairen die die de handelwijze van het Israelische leger bekritsiseren en weigeren als reserve te dienen (www.breakingthesilence.org.il/ )
Nog een Palestijns project:
-The Parents Circle probeert vrede te brengen door naaste familieleden van slachtoffers aan beide zijden bij elkaar te brengen; www.theparentscircle.org
---
belangrijke boeken en een film met veel informatie en achtergronden:
- Erik Ader: Oorlogen en Oceanen, een familiegeschiedenis. Uitgeverij Querido Forfor, 2020;
- Erik Ader: Kinderen van Amalek.Uitgeverij Palmslag, 2023.
- Munther Isaac: De Andere kant van de Muur. Een Palestijns Perspectief.
Palestijnse Lutherse theoloog, pastor en hoogleraar, geeft in heldere taal weer hoe je als gelovige kunt denken over het conflict, met begrip voor het Joods-Israelische standpunt. Uitgeverij Van Warven, 2023.
- film: The Lemon Tree. Prachtige film die het conflict goed weergeeft.
