Lastig om dit boek recht te doen in kort bestek. Te meer daar de titel alleen al zorgt voor weerstand en volgens velen het begin taai is. En toch werd voor diezelfde mensen het boek een feest van herkenning, mijzelf incluis. Dat allemaal geldt trouwens ook voor degene die dit vertaalde vanuit het Duits: Piet van Veldhuizen.

Het boek beschrijft de ontwikkeling van ieder individu, van iedere samenleving en van de mensheid als geheel, die zich voltrekt in opeenvolgende fases. In elke fase worden de mens en de (kerkelijke) gemeenschap, God en Jezus en het geloof beschreven. Dat leidt tot herkenbare en prikkelende constateringen.

De auteurs baseren zich hierbij op de inzichten van Ken Wilber. Bij de lagen gaat het niet om een ontwikkeling van laag naar hoog. Het zijn eerder bewustzijnsruimtes die opschuiven en afwisselen tussen een ik-laag en een wij-laag. Je beweegt altijd in meerdere lagen, afhankelijk van je emotionele, cognitieve, morele en spirituele ontwikkeling. In het boek is een zelftest toegevoegd zodat je kan kijken in welke lagen je op dit moment beweegt.

Elke fase heeft een kleur gekregen. Even hap-snap om een indruk te geven: De eerste laag is een ik-laag met de kleur beige. Hier gaat het over basisveiligheid van een baby, maar ook de overlevingskansen van iemand die ernstig ziek is of slachtoffer is van een natuurramp. Daarbij het beeld van God, die mens geworden is in de zuigeling Jezus.

De tweede is een wij-laag en is paars van kleur. Dit is een magische laag waar de rituelen thuishoren. Erbij willen horen en bescherming van de clan. De God van Abraham.

En zo gaat het steeds verder. Om wat meer richting onze tijd te komen, spring ik over naar de zesde (wij)laag die groen is. Het gaat over nieuwe verbondenheid, inclusiviteit en milieubewustzijn. De insteek is egalitair, consensus (soms tot vervelens toe) is belangrijk. Jezus is hier de grote inspirator. De (moederlijke) God in alle religies.

Daar volgt weer een reactie op in geel, de zevende (ik)laag. Eenzaam ook, maar wel verbonden met het geheel. Dit is beige op een tweede plan. De fase begint wanneer je met waardering kan terugkijken op alle vorige lagen. Want je hebt ze allemaal nodig. Het betekent ook andere mensen laten zijn waar ze zitten en er geen oordeel over te hebben. Het trinitarisch in elkaar bestaan van mens en God.

En dan met nog een sprong tenslotte de 9.0-laag met de bijzondere kleur koraal. Het is een ik-laag die nog in nevelen is gehuld. Het Godsbeeld is leeg. Sommigen denken hierbij aan de jonge activiste Greta Thunberg, een mogelijke afspiegeling. Ze gaat ervoor en wacht niet op draagvlak. Er is geen verschil meer in het belang van ‘ik’ en ‘wij’.

Een boek met een open eind dus, dat zeker geen sluitend model wil bieden. Geschikt voor (zelf)reflectie en om mee in gesprek te gaan. Als een oefening in mildheid en begrip.

Marion Küstenmacher, Tilmann Haberer en Werner Tiki Küstenmacher, God 9.0: De spirituele groeikansen van het christendom, vertaald door Piet van Veldhuizen
Uitgave in eigen beheer, 2018
€ 23,80 | 288 pagina’s