Met pijn in ons hart zagen we de beelden van demonstranten en brandende overheidsgebouwen in Almaty, Kazachstan. Wij woonden daar van 2000 tot 2009. De vlam sloeg niet lang geleden in de pan toen de Kazachstaanse overheid een verdubbeling van de benzineprijs aankondigde. Een harde confrontatie volgde tussen getergde burgers en een buitenproportioneel ingrijpende overheid.

Een schrikbewind, dat de wind eronder wil houden, gaat over lijken. Toen Kazachstan nog een Sovjetrepubliek was gebeurde dat vanuit een sterke ideologie. Tegenwoordig, doordat een gemeenschappelijke ideologie ontbreekt. Dat is in de praktijk net zo erg, of erger omdat mensen niet meer aanspreekbaar zijn op een gedeeld verhaal, moraal en ideaal.

In Kazachstan leerden we een samenleving kennen waar mensen in het openbare leven elkaar niet vertrouwden tenzij het tegendeel bleek. Dat gold vooral voor de politie en de politiek. De politie was in principe je vijand en als het over politiek ging kwamen mensen met de gevleugelde uitspraak: “Een vis begint te rotten bij de kop.” Nederland was voor ons een land waar je elkaar in het dagelijkse leven kon vertrouwen, tenzij het tegendeel bleek. De politie was je vriend en de overheid zette zich vanuit idealen in voor het welzijn van het land.

Tegenwoordig zie ik steeds vaker in Nederland dat plaatje van die vis voor me. Bij de toeslagenaffaire, het feestje van Grapperhaus, het Afghanistandebacle, de omgang met kritische Tweede Kamerleden en nu weer de lelijke poets die de rijksoverheid onze provincie bakt rondom de gaswinning. Daar zit een akelig luchtje aan. We weten allemaal dat vertrouwen te voet komt en te paard gaat.

Gelukkig hebben de regeringspartijen het goede voornemen nieuwe politiek te gaan bedrijven. In het licht daarvan doet de actie van het demissionaire kabinet in Groningen denken aan iemand met het goede voornemen vanaf 10 januari minder alcohol te gaan drinken en daarom zich het weekend ervoor nog een keer flink bezat.

De nieuwe regering belooft ons nieuwe wijn. Laten we hopen dat ze die in nieuwe zakken bewaart en deelt. Nieuwe wijn in oude zakken sijpelt weg. Dat is zonde.

Rectificatie

Een oplettende lezer wees mij op een foute aanname in mijn vorige Bij de Tijd: ik beweerde op grond van twee bronnen dat het Griekse woord pragma in sommige contexten vasthoudende liefde kan betekenen. De door mij gebruikte bronnen bleken minder betrouwbaar te zijn dan ik dacht.