In maart neemt Koos Meisner afscheid als voorzitter van de Algemene Kerkenraad van de Protestantse Gemeente Groningen (PGG), voor de redactie van Kerk in Stad alle reden om hem te vragen naar zijn belevenissen en ervaringen in dit ambt.

In 2012 stopt Koos Meisner als voorzitter van de kerkenraad van wijkgemeente De Bron. Hij heeft zich onder meer ingezet voor het bekender maken van de protestantse gemeente in zijn wijk onder het motto ‘onbekend maakt onbemind’. Hij kan dan niet vermoeden dat hij begin 2014 gevraagd wordt om Rietje Rustema, die hij van Beijum kent, op te volgen in het moderamen van de Algemene Kerkenraad – ze verhuist uit Groningen. Daar blijft het niet bij: ds. Ynte de Groot kondigt zijn vertrek aan als voorzitter en of Koos hem maar wil opvolgen. Hij aarzelt, want hij is weinig bekend met de stedelijke protestantse gemeente maar hij is er vóór dat de kerkenraad niet door een predikant wordt voorgezeten, zoals dat ook in Beijum gebeurt. De kostbare uren van de professional kunnen beter niet worden ingezet voor allerlei bestuurlijke zaken. Een ouderling kan dat wel doen. En zo begint Meisner aan een taak die hij al doende moet leren en die hij de twee volle termijnen van elk vier jaar zal waarnemen.

Waar Meisner zich in Beijum voor inzette, het bekender maken van de protestantse gemeente, blijkt een thema dat ook in de Algemene Kerkenraad speelt: het onderwerp van de externe en interne communicatie van de gemeente zal de acht jaar van zijn voorzitterschap niet van de agenda verdwijnen. Meisner is ervan doordrongen dat de kerk er belang bij heeft dat de samenleving weet heeft van de activiteiten en opvattingen van de kerk. Zoals de gemeente er belang bij heeft dat de verschillende wijkgemeenten en de Algemene Kerkenraad van elkaar weten wat ze aan het doen zijn en dat de leden van de kerk weten waar de gemeente voor staat.

Meisner beseft dat hij als voorzitter in dezen een taak heeft, want wordt een voorzitter door de buitenwacht niet als – in zijn geval – het gezicht van de protestantse gemeente gezien die bij uitstek geroepen is om haar opinie, bijvoorbeeld over de tweedeling in de samenleving, bekendheid te geven? In de gesprekken in het moderamen blijken de andere leden terughoudender. Kom je zo niet te veel op het politieke vlak terecht? Is hun voorzitter wel het goede adres voor de vragen die zullen rijzen omtrent het theologisch fundament van de standpunten? En waar staat de protestantse gemeente van Groningen eigenlijk voor?

Een werkgroep bedenkt voorstellen voor zowel de interne als externe communicatie, waaronder de aanwijzing van een stadspredikant als ‘gezicht’ van de gemeente, maar de Algemene Kerkenraad wil eerst vastgesteld hebben waar de gemeente voor staat, de vraag die ook in het moderamen al gesteld was, voor er besluiten worden genomen. Het leidt in 2019 tot het inhuren van een communicatieadviseur die constateert dat er in de gemeente veel gebeurt maar noch de buitenwacht, noch ook de kerkgangers daar veel van afweten. Voorts heeft de gemeente geen heldere identiteit en ontbeert haar een gezamenlijke ambitie en visie op haar rol in de stad. En zo is men weer terug bij de vraag waar de protestantse gemeente voor staat. “Begin gewoon,” zegt Meisner die dat ook al eerder riep, en zo besluit de kerkenraad in 2021 tot drie, op elkaar afgestemde websites van Kerk in Stad, de protestantse gemeente en de diaconie met een professionele redactie en de aanwijzing van een stadspredikant die tot gezicht van de gemeente kan dienen. “Ik ben hier erg blij mee,” zegt Meisner als ik hem vraag wat hij tot zijn successen rekent.

Beleidsplannen en beleidskaders
Een onderwerp dat hem ook steeds zal bezighouden is het beleidsplan van de gemeente. In het beleidsplan 2015-2019 is het uitgangspunt dat ernaar moet worden gestreefd dat de jaarlijkse uitgaven de jaarlijkse inkomsten (de opbrengst van Kerkbalans) niet te boven zullen gaan. Daardoor kan de financiële buffer waar de PGG over beschikt in stand blijven voor de kwade dagen. Het beleidsplan moet stuur geven aan de twee grote kostenposten van de gemeente, de formatie en de gebouwen. De toekomstige pastorale formatie wordt bijgepunt en de koster verdwijnt uit de kerk.

Maar Meisner ziet dat niet alle voornemens uit het plan worden doorgezet en dat andere gedachten over de reserves van de kerk in de kerkenraad opkomen. Moet er niet meer geld aangewend voor armoedebestrijding of voor vernieuwingsprojecten? Meisner: “Uiteindelijk kiezen we ervoor vast te leggen hoeveel geld er voor de instandhouding van de gemeente moet worden gereserveerd, dus voor de personele en onderhoudsverplichtingen. Daarnaast zouden we geld kunnen inzetten voor activiteiten voor de jeugd, voor jonge gezinnen en voor vernieuwingen als het uitvaartproject, voor apparatuur waardoor de kerkdiensten tijdens de coronaperiode online kunnen worden gevolgd, voor de aanstelling van een stadspredikant, voor pioniersplekken en voor de aanloop naar de financiële ondersteuning door de overheid van het project van de geestelijke verzorging in het aardbevingsgebied. Het lukt ons niet een nieuw beleidsplan te formuleren. We komen niet verder dan het schetsen van een beleidskader, Samen leren en investeren 2021-2024, waarin beleidsvragen staan die moeten worden beantwoord en dat de richting aangeeft waarin de gemeente zich kan ontwikkelen.”

Transitie van de kerkorganisatie
Meisner: "Wat ik gaandeweg ontdek is dat er weinig samenhang bestaat in de PGG. De territoriale opbouw van de protestantse gemeente van Groningen staat onder druk, want de kerkleden kiezen zelf wel hun wijkgemeente. Er zijn initiatieven als de stadspredikant, het project Spoor van Licht, en pioniersplekken die niet bij de traditionele wijkgemeente zijn onder te brengen. Eén van die te beantwoorden beleidsvragen is wie waarvoor verantwoordelijk is, de Algemene of de wijkkerkenraad. De wijkkerkenraden hebben moeite hun zetels in de Algemene Kerkenraad te vullen. Voor de berichten uit de Algemene Kerkenraad bestaat weinig aandacht in de wijkkerkenraden. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het schrijven van het beleidsplan voor de PGG zo moeizaam verliep. We besloten daarom tot een heidag waarop alle mensen die zich bij het beleid van de gemeente betrokken voelen, kunnen aanschuiven.

“Uit de heidag resulteert het breed overleg waar vertegenwoordigers van alle kerkenraden, colleges en pioniersplekken rechtstreeks met elkaar overleggen. Uit dit breed overleg moeten voorstellen tot besluitvorming voor de Algemene Kerkenraad komen. En we hebben een procesbegeleider aangetrokken die ons begeleidt bij de transitie naar onze toekomstige kerkelijke organisatiestructuur.”

Spoor van Licht
“Wat ik een heel mooi initiatief vind, is Spoor van Licht. Het project zit nu zelfs in een traject om een pioniersplek te worden. In eerste instantie financiert de Algemene Kerkenraad het. We zeiden bij het begin dat het project een succes zou zijn bij vijftig bezoekers. Er kwamen de eerste keer vierhonderd. De bezoekers, meest jonge mensen, lopen naar het koor van de Martinikerk om het ontvangen kaarsje neer te zetten terwijl het orgel speelt of het koor zingt. Plots staat daar een stel, getooid met enorme hanekammen, vergezeld van een hond… O jee, denk ik. Tot ze als eersten die avond op de knieën in gebed gaan. Confronterend, ontroerend, je ziet ineens je eigen vooroordeel. De avond eindigt in een vesper. Ik heb Thereza Langeler van het Dagblad op het gebeuren geattendeerd. Ze was er dezelfde avond en schreef er in de krant een prachtig verhaal over.”