Ik ben op bezoek bij Sylvia Oosterhuis, voorzitter van de Protestants Christelijke Ouderenbond in Groningen (PCOB) en lid van de landelijke ledenraad van die bond. Omdat ze nog niet zo lang bij de bond is, heeft ze Piet Nauta (penningmeester) en Anneke Bos (tweede secretaris en duvelstoejager) erbij gevraagd – zij kunnen mij veel meer vertellen over de geschiedenis van de bond.

Samen vormen de PCOB en de de KBO (Katholieke Bond Ouderen) de grootste belangenbehartigingsorganisatie van senioren in het land, met meer dan tweehonderdduizend leden. Sylvia: “Dat waren er voorheen nog veel meer – het is hard teruggelopen door natuurlijk verloop, maar de laatste jaren versneld door corona: we hadden geen bijeenkomsten meer, en veel mensen dachten toen: waarom zou ik dan nog lid blijven… Vlak voor corona waren we net met een campagne gestart om jongere senioren (vanaf 55 jaar) te werven – dat moeten we nu maar weer snel gaan oppakken! Het probleem bij jongere senioren is toch vooral hun tijdgebrek: ze werken nog, of passen op hun kleinkinderen…”

Je doet het voor elkaar
Piet: “En dat is toch ook het teleurstellende ervan: dat mensen afhaken als ze er zelf geen baat meer bij hebben. Het draait toch ook niet alleen om de gezellige uitstapjes, nee, je doet het voor elkaar, voor de positie van ouderen in de samenleving.”

Sylvia: “Een bijkomend probleem, en dat zie je bij alle vrijwilligersorganisaties, is dat je geen mensen meer kunt krijgen die zich voor langere tijd aan iets, aan bestuurswerk willen binden. Mensen willen wel een klus doen, maar dan moet het ook klaar zijn…” Anneke voegt eraan toe: “Het merendeel van onze leden is ook, alleen al vanwege de leeftijd, niet actief – die komen naar bijeenkomsten voor het sociale aspect, de gezelligheid – en dat mag natuurlijk ook.”

Belang van belangenbehartiging
Ik ben eigenlijk wel benieuwd hoe deze bond zich verhoudt tot een partij als Vijftigplus en een seniorenafdeling van een vakbond. Beide pretenderen toch ook op te komen voor de belangen van senioren. Ook al behoor ikzelf inmiddels als pensionado ruimschoots tot de doelgroep, toch had ik mezelf nooit als ‘oudere’ gezien en me afgevraagd, of een aparte organisatie voor ons ouderen nodig kon zijn.

Anneke: "We hebben in het verleden ook wel samenwerking gezocht op provinciaal niveau met het CNV, maar die zat daar toen niet op te wachten. Vroeger was het ook zo dat je in je werkzame leven lid was van een vakbond en dan na pensionering overging naar een ouderenbond, of dat nou de ANBO was of de PCOB. In de jaren negentig, toen Klaas Swaak wethouder was in Groningen, hadden de gezamenlijke ouderenbonden wel vierduizend leden. De gemeente vond het ook belangrijk dat we vertegenwoordigd werden. De wethouder zorgde ervoor dat er een kantoor kwam voor de ouderenbonden, betaalde de huur, faciliteerde de organisatie, betaalde personeel. Daar aan de Siersteenlaan konden ouderen áltijd terecht – we hadden een lijntje met de Belastingdienst, we hielpen mensen met formaliteiten… En we overlegden wel enkele keren per maand met de gemeente over beleid. Dat is allemaal ontmanteld.

“Ga maar naar het WIJ-team (het algemeen maatschappelijk werk) wordt er gezegd, als je als oudere in de problemen zit. Dat voldoet niet! Belangenbehartiging is geen gemeentelijke zaak meer. Ook van de provincie kregen we geld, bijvoorbeeld voor voorlichting en cursussen zoals de opfriscursus rijbewijs, om maar iets te noemen. Dat is allemaal weg, alles is weg… Zelfredzaamheid is wat de klok slaat. Maar veel mensen zijn dat gewoonweg niet.”

“Ik heb eigenlijk niet zo’n zin om met zo’n centralistische kerk als de PKN in Groningen samen te werken”

Ik vraag nog even of er contacten zijn met de kerk, en met name de diaconie. Sylvia: “Nee, die zijn er hoegenaamd niet… Zelf heb ik me echt erover verbaasd hoe de PKN in Groningen zomaar een groep van veertig, vijftig ouderen uit De Ark, die zichzelf prima kon bedruipen, heeft laten zitten en naar de Immanuelkerk gestuurd heeft… We voelen ons ontheemd. Als we het dan hebben over afstand tot de mensen waar je voor staat… Ik heb eigenlijk niet zo’n zin om met zo’n centralistische kerk samen te werken.”

Speerpunten
Hier zou ik dus bijna verdrietig van worden – want waarom zou je dan nu nog lid worden? Is niet alles al verloren? Je zou dus kunnen denken dat vooral nestgeur, dat wat je van oudsher meegekregen hebt, bepaalt waar je lid van bent. Maar daarmee is – vind ik – niet alles gezegd. We spreken heel kort over het gekissebis bij Vijftigplus, en toen viel mij in dat deze partij en in zekere zin ook de vakbonden, zich bezighouden met pure belangenbehartiging, vaak in de engste zin van het woord: de centen. Maar wie de website van KBO-PCOB bekijkt, ziet daar een veel breder palet, kernachtig samengevat in vijf speerpunten: naast koopkracht zijn dat:

•           Wonen, welzijn, zorg
•           Veiligheid
•           Digitalisering
•           Zingeving

Sylvia: “Op al die punten zijn we actief voor ouderen – landelijk, en dat moeten we lokaal ook weer gaan doen. Belangenbehartiging! Daar gaat het toch om. Desnoods bij de wethouder op de stoep. Er wordt nu veel voor jongeren gedaan want ‘die hebben de toekomst’, maar het is niet zo dat ouderen het dan wel gehad hebben!” Dat vindt Anneke ook: “Neem nou zo’n thema als duurzaamheid… dat zit hem in heel kleine dingen, zoals levensloopbestendig bouwen, iets bredere deuren maken zodat ook rollators en rolstoelen erdoor kunnen. Dat lijkt een kleinigheid, maar overheid: doe dat nou!”

Voorlichting
We besluiten om dit interview niet in mineur te eindigen. Er is zoveel wat wél goed uitpakt. Neem nou de brochure op de website over euthanasie en palliatieve zorg: wat kun je van een huisarts verwachten, wat kun je hem niet vragen – heel nuchter, goede voorlichting, zonder waardeoordeel. Sylvia: “Maar ja, dan zit je er weer mee dat veel ouderen de computer niet (meer) kunnen gebruiken – ze gaan slechter zien, ze zijn niet digitaal onderlegd… We zouden vlak voor corona een bijeenkomst hebben gehad over de donorwet, die is toen niet doorgegaan.”

Een vuist
Maar samenvattend? Sylvia: “We moeten jongere senioren duidelijk maken dat we alleen een vuist kunnen maken als zij zich ook aansluiten. Je hoeft echt niet alleen voor de uitstapjes te komen – we zijn zoveel meer dan dat. Maar sluit je aan!”

Terugfietsend naar huis denk ik aan alles wat teloorgaat en -ging. Hoe het tij nog te keren? Maar mismoedigheid is een slechte raadgever. Aan mij zal het niet liggen. Ik word lid.

De websites van de Ouderenbond: www.pcob.nl en www.kbo-pcob.nl