Ik heb een klein bijbaantje en dat is aanschafinformaties van theologische boeken verzorgen voor NBD/Biblion. Bibliotheken maken daar gebruik van om hun collectie aan te vullen.
Zo belandde Nooit meer een kleurplaat op mijn bureau. Ik had het elders niet opgemerkt en was verrast toen ik het opensloeg. Een aanschafinformatie voor NBD Biblion mag maar 1100 lettertekens of spaties beslaan – maar ik wijd er hier graag wat meer aan. Voor veel lezers van dit blad is het een interessant boek. Voor (groot)ouders en andere opvoeders, leerkrachten in het basisonderwijs en last but not least alle bevlogen vrijwilligers in de kinderkerk of de kindernevendienst.
Maar nu het boek zelf. Het bevat drie delen. In deel 1 (36 bladzijden) wordt de kern van het boek beschreven. Die kern heet: ‘kindertheologie’. Met dat mooie woord beschrijven de auteurs een weg in de geloofsopvoeding met tweerichtingsverkeer: van het kind naar de opvoeder en omgekeerd. Geloofsopvoeding in deze zin is niet eerst of alleen overdracht van verhalen en geloofsvoorstellingen aan een jonge generatie, het is ook oor en oog krijgen voor de eigen reactie van het kind op bijvoorbeeld een bijbelverhaal. Welke beelden en welke gedachten ontwikkelt het kind zelf en hoe kan de opvoeder daarnaar luisteren en ervan leren? Hoe kun je samen verwonderd zijn? Niet kennisoverdracht staat hier voorop, maar de vragen en ontdekkingen van het kind.
In deel 2 (51 bladzijden) wordt de theorie uit deel 1 vertaald naar de praktijk. Hoe ga je als leerkracht of opvoeder te werk vanuit het concept van kindertheologie? Hoe geef je ruimte aan de eigen vragen en gedachten van het kind in een gesprek? Hoe kun je bijbelverhalen op een creatieve manier samen delen?
Deel 3, (het grootst) bevat elf praktijkvoorbeelden. Ik noem één voorbeeld: ‘de kleine kerk thuis’ (past wel bij deze coronaperiode). Op een zondag wordt er thuis kerk gespeeld, de kinderen wordt gevraagd wat er nodig is en zo ontstaat er een heuse liturgie, inclusief het opruimen van vuilnis dat nog buiten stond als symbool om de aarde leefbaar te maken. Lees het hele verhaal!
Elk voorbeeld gaat vergezeld van een QR-code die de lezer naar een tekst uit de Samenleesbijbel brengt, een blog, de website van Kliederkerk en meer.
Auteurs van zo’n boek hebben natuurlijk een pedagogische achtergrond en dat is ook voor de volwassen lezer bijzonder behulpzaam. Tussen de delen (en de hoofdstukken) staat telkens een recapitulatie en vragen om zelf verder te denken. Er kan zoveel meer dan een kleurplaat!
Dan de auteurs: ik noem als eerste Henk Kuindersma. Hij was jarenlang de drijvende kracht van het toenmalige Catechetisch Centrum in Leeuwarden (inmiddels ‘Vonkt’), voor velen in het noorden in de jaren negentig een reis waard om goed materiaal te vinden. Hij promoveerde in 1998 aan de RUG bij professor Dingemans op een proefschrift ‘Godsdienstige communicatie met kinderen door symbooltaal’. Kuindersma overleed op 6 oktober 2020, deze publicatie verscheen in de zomer daar vooraan.
Hoofdauteur is Maartien Hutter. Ze werkte voor dit boek samen met Kuindersma. Maar hem noem ik eerst omdat met dit boek ook zijn erfenis ‘aanvaard’ wordt. Hutter is van een jongere generatie, net als Kuidersma heeft ze pedagogiek en theologie gestudeerd.
Ten slotte een ongevraagde tip: dit boek dat leent zich om als kindernevendienstcommissie mee aan de slag te gaan. Beleg twee of drie avonden, bespreek de theorie met elkaar, oefen met een praktijkvoorbeeld. Kindernevendienstmethoden zijn vooral gericht op geloofsoverdracht – werken met kindertheologie helpt om vrolijk om te keren en de tegenligger te volgen. Er is zelfs een webinar: https://bit.ly/nooitmeereenkleurplaat (YouTube: ‘Webinar nooit meer een kleurplaat’).
Maartien Hutter en Henk Kuidersma, Nooit meer een kleurplaat: Raak geïnspireerd door kindertheologie
Haarlem/Antwerpen: NBG, 2021
