Spoor van Licht in de Martinikerk werd afgezegd vanwege restauratiewerkzaamheden. Dat wekte mijn nieuwsgierigheid, dus snel een afspraak gemaakt en de volgende dag kon ik al komen kijken en praten. Zowel in het schip als in het koor stond een hoogwerker, zodat ook op grote hoogte gewerkt kon worden. Jan Haak, de beheerder van de Martinikerk, was bezig allerlei ornamenten van het stof der jaren te ontdoen. Zo doende kwam hij ook oog in oog met een duiveltje te staan en keek in de ogen van de bruid bij de bruiloft te Kana.

Om te beginnen sprak ik met Anne Wieringa, de restauratieadviseur, die het hele traject in de Martinikerk begeleidt. Hij vertelde dat hij opgeleid is als molenaar en daarnaast bouwkundig ingenieur is. Zo heeft hij met beide vakken die hij beheerst een unieke positie in Noord-Nederland. “Ons hoofdwerk is molens, dat verschuift nu langzaam naar het gebouwde erfgoed. Zoals de Schouwburg, het Prinsenhof en de Martinikerk.” Als restauratieadviseur moeten hij en zijn team ervoor zorgen dat het gebouw onderhouden wordt. Zij zorgen voor onderhoudsplannen, maar ook voor restauratieplannen. “Wat wij hier nu doen is het onderhoud en kijken of er een restauratie nodig zou zijn.”

Schilfertjes
In 2006 zijn de schilderingen in het hoogkoor gerestaureerd. Omdat er opgemerkt werd dat er de laatst tijd regelmatig wat schilfertjes naar beneden kwamen, werd Wieringa gevraagd of hij daar wat aan kon doen. Hij wilde dat goed kunnen zien en met een hoogwerker naar boven om te kijken of er misschien structureel iets aan de hand is, of dat het ging om het uitbloeden van de zouten van de toplagen. Dat laatste heeft men nu vooral kunnen vaststellen. “Vorig jaar hebben we een SIM-subsidie aangevraagd voor een zesjarig onderhoudsplan bij de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. SIM staat voor Subsidie Instandhouding Monumenten. Dit is het eerste jaar en dat houdt in dat wij in die zes jaar het onderhoud sober en doelmatig uit kunnen voeren.” Er is voor gekozen om dit werk in februari te doen, een tijd van het jaar waarin de minste overlast ontstaat door de werkzaamheden. Er wordt gemonitord hoe het werk van 2006 erbij staat en er zal ook goed gekeken worden naar de onderkanten van de gewelven. En natuurlijk ook de bovenkanten.

Onderhoud
De laatste grote restauratie was in 1977, waarbij het schip ook het nieuwe dak gekregen heeft. Men gaat uit van een tijdspanne van vijftig jaar en gaat nu dus weer plannen maken. “Dat kan nog drie of vier jaar duren, maar dan hebben we het in ieder geval goed in beeld. Wat we ook laten doen aan de buitenkant is het schoonmaken van de goten, het schilderwerk en er liggen ergens een paar leien wat los – dat wordt weer goed gelegd. De koperen goten worden hersteld en de lasnaden worden verbeterd. Wij vragen de offertes aan en begeleiden het werk, zodat we de subsidie op een goede wijze besteden.” Er wordt nauw samengewerkt met de restauratoren en andere medewerkers. Het bedrijf zorgt ervoor dat het allemaal op papier komt te staan en dat dat ook nageleefd wordt.

Scheurtjes
Er zitten ten dele scheurtjes in de gewelven en de vraag is of die hersteld moeten worden of gewoon zo kunnen blijven. Zouden ze hersteld worden, dat moet dat op de goede manier gebeuren, zowel van de onder- als ook de bovenkant, zodat alles weer dicht is. Dat zou betekenen dat er voor een deel steigers zouden moeten komen. Maar zover is het nog niet, nu wordt het voorwerk gedaan.

Geen evenementen, wel kerkdiensten
Van Betty Knigge, de directeur van de Stichting Martinikerk, wilde ik weten in hoeverre de werkzaamheden het gewone functioneren van de kerk verhinderen. “De diensten van komende zondagen kunnen gewoon doorgaan. Er zijn in deze periode al zo min mogelijk andere evenementen gepland. Wij dachten eerst dat de hoogwerkers dan aan de kant of in de kooromgang gezet zouden kunnen worden. Alleen is de hoogwerker in het hoogkoor zo groot dat we die niet zo makkelijk het hoogkoor weer uit kunnen krijgen. Het was al zo’n gedoe om hem op die plek te krijgen! Nu laten we hem daar staan tot hij weer weggaat. De kleinere hoogwerker in het schip kan gewoon aan de kant, daar heeft verder niemand last van. Een aantal concerten die midden februari gepland zijn kunnen gewoon doorgaan. Het gaat eigenlijk maar over een periode van drie weken, waarin we geen verhuur hebben.”

Verrassingen
Jan Haak, de beheerder van de Martinikerk, heeft twee leuke ontdekkingen gedaan toen hij op grote hoogte aan het afstoffen, kijken en fotograferen was. Een van de donkere ornamenten, waarvan er aan de noordzijde een paar onder de gewelven zitten, bleek een duivelskopje te zijn. Van beneden is dat absoluut niet te zien, dat was dus echt een leuke verrassing! En bij het nader inspecteren van de secco’s in het hoogkoor was er nog iets verrassends. Lang werd gedacht dat op de afbeelding van de bruiloft te Kana een vrouw met een aureool stond, waarbij men onmiddellijk dacht dat dit een afbeelding van Maria was. Maar oog in oog was het geen aureool, maar meer een tiara of ander haarornament. Dus nu gaat men er vanuit dat dit bruid is. Een bijzondere ontdekking dus.