De Tweede Wereldoorlog is een ijkpunt in onze geschiedenis, en in die van veel andere Europese landen. Ook na tachtig jaar komen er nieuwe feiten aan het licht, en nieuwe accenten aan bod.

Terecht. Dat nooit weer, roepen we met zijn allen. Maar zijn we goed voorbereid op de volgende oorlog? Hebben we lessen geleerd die ook voor nu gelden? De bedreigingen hebben een compleet andere vorm aangenomen dan toen. Het speelveld van nu is een digitaal slagveld geworden.

Maar toch: ook in de jaren dertig waren er genoeg signalen die in de wind werden geslagen. Denk maar aan de uitsluiting van Joden en andere bevolkingsgroepen die niet tot het zogenaamde Arische ras behoorden. De opvang van vluchtelingen die we liever niet in Nederland hadden en doorstuurden naar andere landen. Het meebewegen met denkbeelden die de democratie ondermijnden. De anti-overheidssentimenten uit onvrede over de regering. De hang naar het verleden, toen Nederland nog een homogene natie was en een onbevlekte christelijke cultuur. De opkomende behoefte aan een sterke leider die orde op zaken zou stellen, zoals in Italië en Duitsland. En, na de inval, het opportunisme van mensen die de bezetting als een kans zagen voor radicale vernieuwing.

Herkent u dit? Bij ons zal een militaire inval niet direct aan de orde zijn, maar die is ook helemaal niet nodig. Inmiddels worden we op allerlei manieren al bedreigd en aangevallen door landen die als de dood zijn voor de westerse levenswijze en politieke organisatie omdat dat een bedreiging is van hun eigen politieke en financiële elites. Regimes die geen verantwoording hoeven af te leggen en ervoor zorgen dat niemand hen bevraagt. Alles onder controle.

Democratieën zijn kwetsbaar. Niemand krijgt honderd procent zijn zin. Dit wordt in toenemende mate ervaren als verdeeldheid, terwijl juist voorkomen wordt dan één stroming zijn zin krijgt. De PVV heeft maar één lid, maar veruit de grootste aanhang. De massa (‘het volk’) loopt achter zijn leider aan zonder invloed te hebben of ook maar een idee te hebben waar dit op uitdraait.

Wilders voelt dit goed aan en grijpt zijn kans. Hij vindt dat er twee soorten mensen zijn, niet gelijkwaardig aan elkaar. Mensen die hier (?) horen en mensen die hier niet horen. Hij flirt met autoritaire regimes, noemt ons parlement nep, rechters partijdig en media eenzijdig.

De bedreigingen voor onze samenleving komen niet alleen van buiten, maar ook van binnen. Zeker, onze defensie moet op orde, maar onze geestelijke vorming en weerbaarheid ook. In de jaren zestig zaten twee broers bij de Bescherming Bevolking, waar ze cursussen volgden om als vrijwilligers in tijden van nood (communisten, atoombom) acuut in actie te komen. Onze kelder lag altijd vol met aardappelen en ingeblikt voedsel. Ook nu wordt gepleit voor een noodpakket in huis.

Minstens zo belangrijk is om je dagelijks breed te informeren over bedreigende trends in de eigen samenleving. Zie de tekenen des tijds. Het antisemitisme neemt weer toe.

Juiste keuzes kun je nu al maken. Die hoeven niet te wachten op een volgende oorlog. Want die is al gaande, onder onze ogen.