Deze zomer hebben we een vierdaags pelgrimspad gefietst in het Zuid-Limburgse heuvellandschap. Dat was in de week voor de grote overstromingen daar. Het was een cadeau voor mijn afscheid van de diaconie.

Een medewerker van het klooster Wittem had een fietsroute uitgezet langs kloosters, kapellen en kerken, van Wittem naar Roermond en terug. We pikten stukjes Duitsland en België mee. Op de heen- en terugweg sliepen we in het klooster van de zusters Regina Karmeli in Sittard. Hun ‘regel’ was in steen gebeiteld: God in mensen zien, God in mensen dienen, God in mensen beminnen. Een belijdenis én opdracht.

De tocht bepaalde ons bij de belevingswereld van de Limburgse katholieken. Er blijken best veel bedevaartsoorden te zijn waar onverklaarbare tekenen zijn gebeurd, niet zelden wonderverhalen en legendes. Die worden nog steeds druk bezocht, soms met bussenvol.

Aanleiding voor onze tocht was het honderdjarig bestaan van het Kruisweg-park in Roermond. De kruisweg is meestal een serie schilderingen van veertien taferelen van de lijdensweg van Jezus, die invoelbaar moeten maken wat Hij doormaakte. In het ruime park waren die uitgebeeld door veertien grote beeldhouwwerken. In de kerken en kapellen die we bezochten was vooral ook veel te zien: beelden, schilderijen, geometrische vormen, in votiefkerken ook wandtegels met dankbetuigingen en verzoeken om bijstand. Het zijn interieurs waar je stil en deemoedig van wordt…

Bekend, maar toch: katholieken zijn minder gewend te zingen. Dat merk je bij de mis. Maar bij kapellen en in kloosters hebben we toch als groep ook gezongen. Het mooie Iona-lied dat wij inbrachten viel in de smaak: Ga met God en Hij zal bij je zijn. Na vier keer zingen zat het er bij alle pelgrims goed in.

Onderweg werden bijzondere verhalen verteld. ’s Avonds was er ruimte voor onderlinge gesprekken. Katholieke vanzelfsprekendheden werden op ons verzoek expliciet gemaakt en uitgelegd. Tegelijkertijd werd duidelijk dat deze katholieken lichtvoetig door het leven gaan, iets waar we als voormalige calvinisten nog wel wat van kunnen leren. Het katholicisme doordesemt er de samenleving, als vanzelfsprekend volksgeloof.

Meditatie, getijdengebed, biechten, knielen, retraites, rituelen, iconen: deze van oudsher katholieke (maar vaak ook oud-christelijke) gebruiken slaan nu ook bij protestanten aan. De zoektocht naar inkeer, verdieping, verstilling, de ziel en het ervaren van het onzegbare appelleert aan aspecten die lange tijd onderontwikkeld waren in het protestantisme. Het verbindt mensen, maar ook lichaam en geest.

Natuurlijk blijf ik moeite houden met de rol van geestelijken als intermediairs tussen God en de gelovige mens. Daar staat weer tegenover dat de huidige paus verrassend goed bezig is in woord en daad en ook richting kán geven. Tegelijkertijd zie ik in onze van-onder-op-kerk zo’n functie nog niet ontstaan…

Deze tocht en de ontmoetingen met medepelgrims zijn een waardevol onderdeel geworden van onze eigen levensreis. En we hebben proefondervindelijk vast kunnen stellen dat kloosterbier en Limburgse gezelligheid óók verbindend werken. Waarvan acte.