Een heel bijzondere kansel is te vinden in de Laurentiuskerk van Kimswerd, een dorpje vlak bij de Friese havenstad Harlingen. Toch weten we niet zo veel van deze houten preekstoel en misschien is dat mooi: nu kunnen we er vooral zelf naar kijken. Gewoon vluchtig kijken of – nog beter – ademloos. En wie weet gaan we dan zelf nadenken over de oude verhalen op de panelen van de oude kansel.

De preekstoel werd in het jaar 1695 in de kerk van Kimswerd geplaatst, in een tijd dat eigenlijk alles binnen in die kerk veranderd en vernieuwd werd. Even daarvoor, in 1694, was Ibella Ida van Tiara overleden; zij woonde elke zomer op de Heemstra State in Kimswerd en bij haar overlijden liet ze veel geld na, geld dat naar een weeshuis in Franeker ging en waarschijnlijk ook naar de kerk van Kimswerd. Het is de kerk waar Ida nog altijd in de grafkelder begraven ligt, net zoals haar moeder en haar grootmoeder.

Waarschijnlijk is de preekstoel van Kimswerd gemaakt door de beeldhouwer Arjen Lous uit Harlingen, in ieder geval maakte hij rond 1728 net zo’n soort kansel voor de kerk van Wijnaldum. Daar in Wijnaldum is dus ook een preekstoel met vijf panelen en ook daar is op elk paneel een bijbels verhaal afgebeeld.

In totaal zijn in Friesland negen kansels uit de jaren 1695-1781 waarop bijbelse verhalen afgebeeld worden en vaak is het voorbeeld dat de beeldsnijder gebruikte te achterhalen. Ook van de kansel van Kimswerd zijn die voorbeelden ondertussen bekend: zo is het paneel ‘Abrahams offerande’ gebaseerd op een werk van de kunstenaar Maerten de Vos (1532-1603).

We zien aan de kansel van Kimswerd vijf panelen met daarop een bijbelverhaal, maar niemand weet waarom de beeldsnijder juist voor deze vijf verhalen moest kiezen. Of toch?

Misschien vertellen de vijf bijbelverhalen een eigen verhaal en tegelijk samen één groot verhaal. En misschien heeft dat grote verhaal te maken met de preekstoel en met het Woord, het Woord met een hoofdletter. De komende tijd wordt in Kerk in Stad ingegaan op elk van de afzonderlijke panelen.

Hulp bij het vinden van de samenhang tussen de panelen gaf Reindert Graaff, de foto’s zijn gemaakt door Jan Bos.

Verder lezen:
Corry Nicolay, Bijzondere parels. Laurentiuskerk Kimswerd (het informatieboekje van de kerk uit 2015).
Reinder Politiek, De Laurentiuskerk van Kimswerd, een pronkstuk, 2014.
Willem Hansma, ‘Van prenten en preekstoelen. Prenten als voorbeelden voor bijbelse voorstellingen op Friese kansels,’ in: Alde Fryske Tsjerken, nr. 14, juni 2016, blz. 3-7.