Op 9 oktober reisden 35 mensen af van Stad naar Schiermonnikoog. Een inspiratiedag over de Benedictijnse uitgangspunten van het beleidskader 2021-2024 van de Protestantse Gemeente Groningen (PGG). In dit artikel een impressie.

Beleidskader

Het beleidskader van de PGG schetst onder de titel ‘Ritselende bladeren’ de transformatie waar de PGG voor staat. Als uitgangspunten gelden de volgende vier Benedictijnse kernbegrippen: Ausculta (aandachtig luisteren om tot verstaan en actie te komen), conversio morum (mores veranderen, oude patronen en reflexen doorbreken), obedientia (gehoorzaamheid aan de Stem) en stabilitas (het uithouden, erbij blijven). Deze kernwoorden zijn volgens het beleidskader behulpzaam om de voorwaarden voor de transitie te schetsen.

Ritselende bladeren

Uit de titel van het beleidskader spreekt het besef dat beleid geen mechanische operatie is, maar een levendig gebeuren. Transitie wordt in het beleidskader benaderd als een doorgaand groeiproces. Bij dat groeiproces hoort beweging evenzogoed als loslaten.

Jan Waanders merkte eens op dat “het ritselt in de PGG”. Als er gekeken wordt naar de diverse initiatieven en veranderingen binnen de PGG, dan lijkt het inderdaad alsof de Geest het weer lente laat worden in de PGG. Nieuwe blaadjes ritselen zachtjes als teken daarvan. Tegelijk ritselt het ook van herfstbladeren; ontwikkelingen die raken aan veroudering, loslaten zonder zicht op nieuwe groei en de moeite om nieuwe generaties te bereiken. Het beleidskader wil richting geven aan beide vormen van ritselen.

Inspiratiedag

Tijdens de studiedag stonden we stil bij de vraag hoe deze kernbegrippen ons kunnen inspireren. De voorzitter van de Algemene Kerkenraad en maximaal vijf afgevaardigden per geloofsgemeenschap vormden het gezelschap. De geloofsgemeenschappen zijn: Groningen-Zuid, Buurtkerk De Fontein, Nieuwe Kerk Groningen, Martiniwijkgemeente, Martinidiensten, De Bron, Het Pand en Stadsklooster Groningen.

Waarom naar Schier?

In 2015 trokken vier monniken naar het eiland om daar hun toekomst opnieuw vorm te geven. Men liet Abdij Sion (Diepenveen) los en moest zichzelf opnieuw uitvinden. De broeders probeerden trouw te blijven aan zichzelf en aan de Regel van Benedictus. Een ideale plek dus voor bezinning op transitie en de Benedictijnse kernaarden.

Op weg naar Schier

De groep stadjers stapte om 10:30 uur in Lauwersoog op de veerboot naar Schier. Een stevige mist had de eerste boot laten uitvallen. In combinatie met het lekkere weersvooruitzicht en de vogelaars die de Amerikaanse Zee-eend hoopten te spotten, zorgde dit voor een volle boot. Voor wie te midden van de drukte elkaar wilde leren kennen, werden twee mogelijke gespreksvragen uitgereikt: 1) Wat zijn je ochtendrituelen en 2) Wat laat je vandaag achter of wat hoop je op Schier te vinden?

St. Egbertskapel

Na een korte fietstocht kwamen we aan bij de Sint Egbertskapel: het meest noordelijke kerkje van Nederland. De naam verwijst naar de Engelse monnik Egbert die volgens de verhalen van plan was om in overzees gebied (onder andere in de Nederlanden) het evangelie te brengen. God had hem echter een visioen gegeven om naar het eiland Iona te gaan. Een storm en schipbreuk zorgde ervoor dat hij inderdaad op Iona terechtkwam.

Broeder Paulus

In de Sint Egbertskapel werden we opgewacht door broeder Paulus. Hij is een van de cisterciënzer monniken van klooster Schiermonnikoog. Aan de hand van de vier kernwaarden gaf hij een persoonlijke reflectie op de transitie die zij hebben doorgemaakt. Per kernbegrip licht ik iets uit.

Ausculta (Aandachtig luisteren)

Luisteren is het eerste woord in de Regel van Benedictus. Luisteren is dan ook een belangrijk aspect van het monnik-zijn. Br. Paulus licht toe dat men al geruime tijd luisterde naar Gods stem, elkaar en zichzelf. Een coach zorgde voor verdieping van de onderlinge gesprekken over de toekomst. Niet alle monniken zagen zichzelf naar Schiermonnikoog gaan.

Conversio morum (mores veranderen)

Br. Paulus twijfelde tot het laatst over Schiermonnikoog. Na een proefperiode op Schiermonnikoog koos hij ook voor de verhuizing. De Abdij werd ingeruild voor een burgerwoning en de gemeenschap kreeg een andere, kleinere samenstelling. De veranderingen gingen zo snel dat men pas later toekwam aan het verwerken. Niet alles veranderde. Zo vertelde br. Paulus dat ze besloten om de nachtwake over te slaan. Echter, de eerste nacht troffen ze elkaar allemaal op de tijd van het gebed beneden aan.

Obedientia (gehoorzaamheid)

Monniken dienen gehoorzaam te zijn aan God, de Regel en de abt. Gehoorzaamheid veronderstelt een houding van luisteren en de wil om verandering aan te gaan. Dat gehoorzaamheid een zoektocht werd, bleek uit het voorbeeld dat men aanvankelijk inzette om een klooster in de natuur te bouwen. Dit riep weerstand op in Schiermonnikoog. Door te luisteren veranderde men de ideeën en was men gehoor-zaam aan de Stem. Uiteindelijk kwam herberg Rijsbergen op hun pad.

Stabilitas (het uithouden)

Stabilitas wordt vaak verkeerd begrepen. Br. Paulus legt uit dat stabilitas in de combinatie met de andere kernbegrippen niet betekent dat je zo lang als mogelijk alles maar vol probeert te houden en de bakens niet verzet. In de kern moet je het zien uit te houden bij de plek en de situaties waar jij uitgedaagd wordt. Om daar bij te blijven en niet voor weg te lopen, moet je soms juist veranderen.

Het vervolg

Na de lezing verruilden we de kapel voor een restaurant met pannenkoeken en gezelligheid. Vervolgens werd iedereen in groepjes eropuit gestuurd om met elkaar in gesprek te gaan over de kernwoorden. De ene groep belandde op het eiland, een andere ergens op het terras of in de tuin bij een vakantiehuisje. Aan het eind van de middag kwamen we terug in de kapel en deelden we de opgedane inzichten. Hieruit trok ik de volgende conclusie:

Niemand is een eiland, maar een eiland kan wel helpen om samen te luisteren, te veranderen, te gehoorzamen en het uit te houden op het vasteland.

Ter afsluiting was er een vesper, waarna we de boot van 16:30 uur konden halen. Het laatste lied van de vespers zong nog even in onze hoofden na. “De zon daalt in de zee. De duisternis valt in. Ik loof de goede God. Hij geeft mij dag en nacht: mijn taak bij dag, mijn droom bij nacht.”