Grote God, Gij hebt het zwijgen,
met uw eigen lieve stem verstoord

Lied 317:1 (NLB)

Ik weet nog goed hoe ik jaren geleden op Hoog Catharijne in Utrecht liep. Ik kwam terug van een christelijke jongerenconferentie en was op weg naar huis. De ruime overstaptijd kon ik mooi gebruiken om een boek dat op de conferentie aangeraden was te kopen.

Uit de boxen van het winkelcentrum klonken de stemmen van Simon en Garfunkel. Ik herkende vaag de melodie maar kende de tekst verder niet. Wel hoorde ik de woorden “sound of silence” meerdere keren langskomen. Dat kon haast geen toeval zijn, want op de conferentie was het ook over het geluid van de stilte gegaan. Sprekers hadden het belang van stilte benoemd. We hadden met elkaar geoefend in het stil worden en ervaren hoe stilte ook kan spreken. Nu kwam uit onverwachte hoek eenzelfde boodschap tot mij via vredige gitaarklanken en de engelachtige stem van Art Garfunkel. Lange tijd heb ik dan ook gedacht dat dit lied vooral ging over het geluid van de stilte. Als je verschillende uitvoeringen van dit lied opzoekt, en zeker de instrumentale, dan is dat geen gekke gedachte.

Een tijdje terug moest ik mijn beeld van dit nummer toch grondig bijstellen. Ik ontdekte een uitvoering van de metalband Disturbed die me diep raakte. Het was veel donkerder, dreigender en toch klopte het helemaal. De tekst kwam tot leven en dat maakte een groot verschil. In plaats van een lieflijk, meditatief lied werd het een huiveringwekkende waarschuwing tegen het geluid van de stilte. Een opstandige aanklacht tegen de eenzaamheid die ontstaat als het stil blijft. Een woedende profetie tegen het neonlicht dat mensen gebiologeerd in haar greep kan houden en hen weerhoudt van spreken of zingen.

Mijn eerste lieflijke gevoel bij dit lied moest ik wel loslaten, maar de connectie tussen de boodschap van dit lied en het evangelie bleek anders en dieper te zijn dan ik vermoedde. Het rauwe van de werkelijkheid die benoemd wordt. De aanklacht tegen de eenzaamheid en tegen de ontmenselijkende werking die technische uitvindingen kunnen hebben. Ze liggen heel dicht aan tegen de waarschuwingen van bijbelse profeten en de boodschap van Jezus. De woorden uit lied 317 kwamen al luisterend bij me boven. Grote God, Gij hebt het zwijgen met uw eigen lieve stem verstoord.

Als we dit zingen in de kerk, dan is dat een uiting van dankbaarheid dat God inderdaad het zwijgen verstoort en er volgt een gebed op dat God dat zal blijven doen.

De versie van Disturbed roept bij mij datzelfde verlangen op, want ondanks het duistere dat aan de kaak gesteld wordt, is ‘The Sound of Silence’ een lied met hoop. In de videoclip bij de uitvoering van Disturbed vertellen vooral de beelden dat hoopvolle verhaal. Eerst is het zwijgen van de muziek zichtbaar, vervolgens wordt ook de wanhoop van de eenzaamheid en de troosteloosheid die dat veroorzaakt zichtbaar in grauwe, grijze beelden. Maar er gloort ook licht, licht in de duisternis. De muzikanten vinden hun instrumenten terug en gaan op weg. Uiteindelijk loopt het uit op één groots moment waarin het zwijgen doorbroken wordt. Het moment dat de muzikanten elkaar vinden, de muziek tot leven komt en de mensen het weer kunnen horen. Dat is de hoop die door alles heen toch klinkt. Dat Simon en Garfunkel het zelf op een melodieuze en lieflijke manier zingen en ook die uitvoering vele mensen raakt, zou hier wel eens mee te maken kunnen hebben. Muzikaal laten ze merken: de tekst is wel duister, het beschreven visioen aangrijpend en toch is er licht, toch is er vreugde, toch is er schoonheid, want er is hoop. Hoop, want als het zwijgen doorbroken wordt, dan wordt alles anders!

Als gelovige denk ik na het luisteren nogmaals dankbaar aan de regel uit het lied en zeg tegen mijzelf: “Goddank, het zwijgen is door Jezus verstoord en eenmaal zal dat grootse moment ook komen dat de stilte niet meer zwijgt, maar we de muziek zullen horen zoals die bedoeld is.” Dan zet ik wellicht een stap die voor Paul Simon te ver gaat, maar voor mij heeft hij een bemoedigend en hoopvol lied geschreven dat me ook nog eens sterkt in mijn geloof en daar wilde ik jullie in laten delen.

De verschillende versies zijn te beluisteren op YouTube:

Simon and Garfunkel: bit.ly/simonandgarfunkel1

Disturbed: bit.ly/disturbed1

Instrumentaal: bit.ly/instrumentaal1