‘Geloven in beweging’ was het thema van het Inspiratiefestival op Terschelling dit jaar. Nou, dat hebben we geweten. Met windkracht 8 moesten de 900 festivalgangers naar het eiland worden gebracht. Boten vielen uit, in verband met de combinatie van laag water en de harde oostenwind. Het was zelfs een item op het journaal. Dit komt maar eens in de tien jaar voor.

Wind mee
Evengoed was het festival, georganiseerd door de landelijke PKN en de Theologische Universiteit, ook dit jaar weer een groot succes. En dat geldt niet alleen voor het Inspiratiefestival. Festivals als Opwekking, Graceland, New Wine en Keiland hebben de wind mee en trekken duizenden bezoekers. Net als ‘The Passion’, die jarenlang in de top tien staat van best bekeken televisieprogramma’s in Nederland.

Vanuit Vacare, platform voor meditatief leven vanuit christelijke perspectief, boden we in de plaatselijke katholieke kerk een proeverij van meditatievormen. Daarnaast kon je te kust en te keur gaan voor theater, muziek, bibliodans, kunst, kerklab en beleving (buiten). Het geheel werd omlijst met een openingsviering en een kerkdienst als slot op verschillende locaties.

Vrij en vloeibaar
Volgens de socioloog Zygmunt Bauman wordt onze samenleving getypeerd door ‘liquid modernity’. Een duidelijk voorbeeld daarvan is de groeiende ZZP-markt. Je hele leven bij een en dezelfde werkgever werken wordt steeds uitzonderlijker, zeker voor de jongere generaties. Maar ook op gebied van relaties zien we die ontwikkeling. Vanuit die ‘vloeibaarheid’ wordt ook het heilige anders beleefd. Bij religieuze events kunnen mensen in hun individuele spirituele zoektocht vrijblijvend ‘proeven’, zonder zich meteen te hoeven verbinden aan een kerk. Voor sommigen blijft het dan ook bij dat ene evenement, als een vorm van vrijetijdsbesteding. Voor anderen kan het een stap zijn naar meer betrokkenheid.

Wind tegen
Terwijl events het goed doen, komen reguliere kerken steeds vaker in zwaar weer terecht. Het fundament van de kerk brokkelt steeds meer af en dan hebben we het over de kerk als vereniging. Net als iedere andere vereniging heeft een kerkelijke gemeenschap leden, een bestuur, een sterke lokale binding, een vergadercultuur en een centrale samenkomst, met als belangrijkste de kerkdienst op zondag.

Lidmaatschap is belangrijk voor de kerk als vereniging. De mate van betrokkenheid wordt daaraan vaak afgemeten. Maar juist lidmaatschap en een dergelijke langdurige verbinding nemen af in de ‘vloeibare’ samenleving. Dit blijkt ook uit het onderzoek van de landelijke kerk naar de relatie tussen bestaande en nieuwe kerken. Bij de pioniersplekken wordt lidmaatschap veel minder belangrijk gevonden.

Blijvend vrij?
Een en ander vraagt om een breder verstaan van wat kerk is. Henk de Roest, hoogleraar praktische theologie, aanwezig op het festival, definieert in zijn boek Een huis voor de ziel kerk als een configuratie van kerken en kerkjes, een netwerk van talloze soorten kerkplekken van verschillende signatuur. Daarbij vormt de kerk zich telkens opnieuw in kerkplekken met een voorlopig karakter. Zo beschouwd kunnen evenementen en kerkplekken in welke vorm dan ook naast elkaar bestaan, elkaar aanvullen en versterken.

Om even wat dichter bij huis te blijven, hebben we Spoor van Licht in de Martinikerk, begonnen als evenement en nu een pioniersplek. De kracht van het evenement is de laagdrempeligheid en vrijblijvendheid. Op straat word je uitgenodigd om gratis een kaarsje aan te steken in de Martinikerk met iets of iemand in gedachten. In de kerk is een spoor van lichtjes uitgezet om je te verwelkomen. Er klinkt meditatieve livemuziek en voor wie wil is er een luisterend oor. Je kunt zo lang of zo kort blijven als je wil. Je kunt maandelijks komen of maar een enkele keer. En van het begin af aan trekt het een paar honderd bezoekers per avond, waaronder veel jongeren.

Vanuit de pioniersplek is er de uitdaging de kracht van het evenement te behouden en waar gewenst meer te bieden, in welke vorm van betrokkenheid dan ook. Met de groep vrijwilligers is een vorm van verbinding ontstaan. De maaltijd die we vooraf samen delen is daarbij van groot belang.

Open einde
Op de zondag waren er verschillende kerken open op Terschelling voor een viering. Protestantse gemeente ET-10 (Midsland/Noord) was voor mij het dichtste bij. De voorganger, tevens drijvende kracht bij het Inspiratiefestival, benoemde aan het begin dat er nu een kerkdienst was, zoals dat elke zondag daar het geval was. De viering stond in het teken van het festival en het thema geloven in beweging. Er was muziek, theater en als kerkganger moesten we in beweging komen, wat nog best lastig was in de bomvolle kerk. De (bijbel)verhalen en de liederen gingen over pelgrimage en peregrinatio. Op weg gaan, waarbij je niet weet waar je uitkomt.

De viering was in die zin anders dan anders. Toch waren er weer de vertrouwde bloemen uit de kerk en twee collectes: één met een QR-code voor het festival en één met collectezakken voor de lokale gemeenschap.

Bij het naar huis gaan kwam in de bus en op de boot het festival meerdere malen ter sprake. Bij het verlaten van de boot, wapperde er bij sommigen nog het vlaggetje van het festival aan de bagage. Als een herkenningsteken dat je er (even) bij hoorde.