Het jaar 2020 zit er op. Wat een jaar was het. Het coronavirus was en blijft ook nog even de hoofdpersoon. Onzichtbaar, maar alom aanwezig. En iedereen had en heeft zo zijn eigen kruis te dragen. De samenleving kreunt in haar voegen, want ‘samen’ is steeds meer een gevoel geworden in plaats van een praktijk. De ander kan immers een gevaar zijn voor je gezondheid. Voor velen voelt de afstand groter dan anderhalve meter.

Jan Wijbenga

Over eenzaamheid is al veel gezegd. Het treft niet alleen alleenstaanden. Ook anderen zien hun netwerken gedigitaliseerd worden. Houden de opgebouwde verhoudingen zó ook stand? Het persoonlijk medeleven uit zich nu in een kaartje, appje, telefoontje, mailtje, of een kerstpakketje. Dichter Jules Deelder zei het al: de omgeving van de mens is de medemens.

Muziek is een adequaat middel om je stemming te vertolken. Muziek biedt troost en bemoediging, je gaat er even helemaal in op. En dankzij YouTube is haast alle muziek beschikbaar. Smaken verschillen: niet iedereen vindt klassieke muziek mooi. Maar er zijn zoveel andere muziekstijlen. De huidige situatie bracht me ertoe om een favorietenlijstje te maken, onder het motto: vertel me waar je van houdt en ik zal zeggen wie je bent. Het bleek diverser dan ik had verwacht.

Veel gelovigen houden van geestelijke muziek, waarschijnlijk vooral ook om de teksten. Voor mij is een lied het mooist als de melodie, de uitvoering en de tekst volmaakt bij elkaar passen. Dat heb je soms. Waar woorden tekort schieten, spreekt de muziek. Muziek kan het onzegbare overbrengen, en iets in je losmaken. De Amerikaanse schrijver Henry Miller noemt de muziek de blikopener van de ziel.

De bijbel rept op veel plaatsen over muziek en zang. Allemaal uitingen die belangrijke sacrale gebeurtenissen opluisterden en kracht bijzetten. Zo wordt in 1 Kronieken uitgebreid geschreven over een orkest van zangers en muzikanten. Op andere plaatsen worden vooral snaar- en blaasinstrumenten genoemd.

De pelgrims zongen liederen, mede om de moed erin te houden en het doel voor ogen. Maar zijn wij niet allen in dit leven pelgrims die op doorreis zijn naar een toekomst die oplicht in barre tijden? Zo is lied 801 een mooi voorbeeld van hoe de tekst van Bonhoeffer en de muziek van John Stainer samenvallen. En luistert u met Pasen eens naar de Crucifixion van deze componist: prachtige passiemuziek.

In Amerika ontstond binnen de zwarte gemeenschap de gospelmuziek, die hen boven het schamele en onderdrukte bestaan uittilde door te verwijzen naar God die hun nabij was. Troost, maar vaak op een sprankelende manier gebracht. Een meer ingetogen voorbeeld is Aretha Franklin met haar vertolking van Amazing Grace. Wat een stem!

Toen Bob Dylan eind jaren ’70 zich tot het christendom bekeerde, moesten zijn fans erg wennen. Maar, zei hij, religiositeit en filosofie vind ik in de muziek, en nergens anders. Het leverde prachtige nummers op als Slow Train Coming, Saved en Shot of Love.

Muziek heeft een grote zeggingskracht. Wie iemand een bemoedigend kaartje stuurt, kan daar ook een luistertip op zetten. Misschien leidt het wel tot mooie gesprekken. Wat heeft u trouwens op uw lijstje staan?