Samen met mijn mederedacteur Reinder de Jager ga ik deze zomer onderzoeken hoe het nu met afgedankte gebedshuizen is en waar zij tegenwoordig voor gebruikt worden. In dit nummer vindt u het verslag over de bekendste, de Akerk in de binnenstad van Groningen. In de komende weken zullen volgende stukken alleen via de website te lezen zijn en in het eerste nummer dat in september weer gewoon gedrukt wordt, staat dan het laatste en afsluitende stuk.

De Akerk is nog steeds zeer nadrukkelijk aanwezig in het stadsbeeld, met zijn fraai gekleurde toren, hoog oprijzend over de Vismarkt en het A-kwartier. Net als de Martinikerk is de Akerk gebouwd in de eerste helft van de dertiende eeuw als een romanogotische kruiskerk en later, in de tweede helft van de vijftiende eeuw, verbouwd tot een gotische kruisbasiliek.

Bij een grote storm met zwaar onweer in 1671 stortte de toren in en verbrandde ook het daarin gebouwde orgel. Er is toen relatief snel weer een nieuwe toren gebouwd. Arp Schnitger, de beroemde orgelbouwer, bouwde in 1697 een nieuw orgel, het grootste orgel dat hij in de Nederlanden gebouwd heeft. Misschien was de toren toch iets te snel gebouwd: in 1710 stortte deze toren in en begroef onder zich twee mensen en het orgel. Het volgende jaar werd gelijk weer begonnen met de bouw van een nieuwe toren die in 1718 voltooid was. De kerk moest het echter nog wel een eeuw zonder orgel stellen. Pas in 1815 kwam er weer een orgel en wel het Arp Schnitger-orgel uit de Broerkerk, ook wel Academiekerk genoemd. Hiervoor moest het wel aan de nieuwe standplaats aangepast worden.

Zoals alle middeleeuwse kerken in Groningen werd ook de Akerk na de Reformatie in 1594 een protestantse kerk en bleef dat tot begin jaren zeventig van de vorige eeuw. In de jaren 1970 werd de last van drie monumentale kerken in de Groninger binnenstad (de Akerk, de Martinikerk en de Nieuwe Kerk) te groot voor de hervormde gemeente. Na een ingrijpende restauratie ging de kerk in 1987 over naar de Stichting Der Aa-kerk en heeft de kerk nu vooral een culturele functie. Erediensten worden er niet meer gehouden. De kerk is nu eigendom van de Stichting Groninger Kerken. Het gebouw is bijna alle dagen geopend voor het publiek. Daarnaast vinden er regelmatig tentoonstellingen, concerten en andere evenementen plaats.

De A-kerk

Een kerk ooit gebouwd
om God te eren.
Eeuwenlang werd hier gebeden,
gezongen en klonk het woord.

Nu zonder gemeente,
is het alleen nog
een lege klankkast
voor een fraai orgel.

Maar soms,
bij de klanken van hemelse muziek,
is er toch weer even die vonk...