In de Bijbel (prachtboek, ik moet het nog uitlezen) wemelt het van ontmoetingen. Van Abraham die vreemdelingen ontvangt in zijn tent, tot Jezus die Samaritanen opzoekt, biedt de Bijbel een rijke bron van verhalen over het belang van gastvrijheid en ontmoeting. In onze tijd van grenssluitingen en het weren van migranten aan de poorten van Europa lijkt de ruimte voor zulke ontmoetingen echter te verschralen. Hoe was dit vroeger?
Laten we eerst teruggaan naar Abraham, die onder de eiken van Mamre drie vreemdelingen ontving; eigenlijk kwam God bij Abraham op bezoek. Abraham ontving hen gastvrij, bood hun eten en drinken aan, en tijdens deze ontmoeting kondigden de vreemdelingen aan dat zijn vrouw Sara, ondanks haar hoge leeftijd, een zoon zou krijgen. De ontmoeting veranderde niet alleen Abrahams leven, maar was ook een beslissend moment over het ontstaan van het volk Israël. Gastvrijheid voor de vreemdeling was voor Abraham geen optie, maar een vanzelfsprekendheid. De cultuur van het oude Midden-Oosten leerde dat vreemdelingen niet als bedreiging, maar als potentiële bron van zegen moesten worden gezien. Dit principe werd later in de wetten van Mozes herhaald: “De vreemdeling, die als vreemdeling bij u verkeert, zal onder u zijn; gij zult hem liefhebben als uzelven, want gij zijt vreemdeling geweest in Egypteland; Ik ben de HEERE, uw God!”
Jezus nam deze radicale gastvrijheid over in zijn ontmoetingen. Hij reisde bewust naar gebieden waar Joden en Samaritanen elkaar ontmoetten; groepen die elkaars gezelschap meestal vermeden. In de beroemde gelijkenis van de barmhartige Samaritaan toont Jezus dat het juist de vreemdeling is die een voorbeeld van naastenliefde geeft. Een vreemdeling die over culturele en religieuze grenzen heen kijkt, verbindt en geneest. En wat te denken van het verhaal ‘de ontmoeting bij de bron’, zoals afgebeeld op een fraaie glasplaat in De Bron in Beijum? Jezus reist door Samaria en ontmoet een Samaritaanse vrouw bij een waterput. Jezus koos ervoor om door Samaria te reizen en sociale en culturele grenzen te doorbreken.
Tegen deze achtergrond is het pijnlijk om te zien hoe Europa zich de laatste jaren steeds meer afsluit voor de vreemdeling.
Juist in ontmoetingen met de ander schuilt een enorme kracht. De diversiteit van culturen verrijkt een samenleving en biedt kansen voor wederzijds begrip en groei. De Europese cultuur zelf is gevormd door eeuwenlange ontmoetingen tussen verschillende volkeren en ideeën. De Renaissance, de Verlichting, de Industriële Revolutie – ze kwamen niet voort uit isolatie, maar uit de botsing en vermenging van ideeën en tradities uit verschillende werelddelen.
Migranten brengen niet alleen hun nood en hoop mee, maar ook verhalen, nieuwe perspectieven en vaardigheden. Het uitsluiten van deze diversiteit is een verlies voor Europa zelf. Juist in de huidige tijd van globalisering, klimaatverandering en politieke spanningen hebben we de vreemdeling nodig om ons te herinneren aan ons gedeelde menszijn, aan de waarde van compassie en wederzijds respect. Ergo: Welkom vreemdeling!
Noot: ‘Vreemdeling’ verwijst naar iemand die van buiten komt of onbekend is, zonder de negatieve connotaties, die het woord soms in moderne contexten heeft gekregen.
