Essayist, romancier en dichter Willem Jan Otten trad in 1999 toe tot de rooms-katholieke kerk en liet zich op zondag Trinitatis dopen. Hij was toen 48 jaar. Zijn geliefde, Vonne van der Meer, was hem geruime tijd eerder op deze weg voorgegaan. Toen begin maart 2020 in Nederland de coronapandemie uitbrak en de bisschoppen besloten dat parochianen niet langer aan de eucharistievieringen konden deelnemen, besloot hij om deze periode van ‘eredienstvasten’ elke zondag tussen half elf en kwart voor twaalf dagboekaantekeningen te maken bij het kerkelijk jaar – “over de mis die je op datzelfde uur aan het missen was”. De aantekeningen namen de vorm van meditaties aan. Begin dit jaar verschenen ze gebundeld onder de titel Zondagmorgen. Over het missen van God.
Willem Jan Otten neemt je als lezer mee om samen met hem de bijzondere weg van het kerkelijk jaar ontdekken, te beginnen met Beloken Pasen. Doordat hij deze zondag na Pasen tot uitgangspunt kiest, loopt in dit boek het hele kerkelijk jaar uit op het geheim van Jezus’ sterven en opstanding – waarmee het allemaal ook is begonnen.
“Als het kerkelijk jaar een verhaal is, dan begint dit boek op een ongebruikelijk moment: de hoofdpersoon is dood; de volgelingen die uit angst voor hun eigen hachje alle kanten uit zijn gevlucht, beginnen zich te hergroeperen. Waar zij elkaar treffen, verschijnt ook de gestorvene aan hen. Maar misschien is het wel heel goed om de weg die je door het kerkelijk jaar aflegt hier te beginnen, met deze viering van Beloken Pasen. Het begint met missen; de weg van het geloof is een weg van missen.” (p. 9.)
De schrijver vergelijkt het kerkelijk jaar met een groots, oneindig gedicht, waarvan de eerste regel de laatste is en het laatste couplet het eerste. De kracht ervan is de herhaling, de “heilige saaiheid”. Want “iedere mis is, hoe stamelend ook opgedragen, de theatrale, maar trage, aandachtige symbolische voltrekking van steeds dezelfde onaanvaardbare gebeurtenis die nooit helemaal ten volle door wie dan ook begrepen is, even mythisch als historisch: de rituele voltrekking van de dood van God, in de vorm van een moord, te plegen door mensen die bang en laf zijn, en die om vergeving zullen vragen bij diezelfde God. Ze zijn al vergeven, maar hoe leg je dat uit. En de kerkelijke naam die aan dit ritueel gegeven wordt is: eucharistie, wat ‘dankbetuiging’ betekent. Gelovigen danken hun God voor de verrijzenis uit de dood van zijn zoon, die zijzelf op hun geweten hebben. Die grote gebeurtenis waar het hele kerkelijk jaar zich op voorbereidt is Pasen”.
De bundel is in zekere zin ook een poging tot christologie. Van zondag tot zondag licht iets op van Jezus als de verborgene, die met ons meegaat door de tijd. Lijden en sterven. Verrijzenis. Vergeving. Leven voor anderen. De grote woorden van het christelijk geloof worden door Willem Jan Otten niet geschuwd. Hij redeneert ze niet kapot, maar hij probeert ze te verhelderen en laat je, mede dankzij zijn verrassend taalgebruik, iets ervaren van het geheim waarnaar ze verwijzen.
Willem Jan Otten, Zondagmorgen: Over het missen van God
Middelburg: Skandalon, 2022
ISBN 978 94 932 2015 7 | € 25,99
