Tot en met zondag 18 juni is in de Akerk een bijzondere tentoonstelling te zien: ‘Zwijgend goud. Groninger kerkobjecten door de eeuwen heen’. Het woord ‘kerkobjecten’ klinkt misschien wat vreemd of afstandelijk, maar de meeste lezers van Kerk in Stad zullen vrijwel alle tentoongestelde voorwerpen direct herkennen. En gelukkig zijn overal panelen met uitleg geplaatst en bij de kassa liggen gratis boekjes voor de bezoekers klaar, want zowel voor ingewijden als voor leken zijn beide hard nodig.

In de Akerk zijn meer dan honderd ‘losse’ voorwerpen te zien en op zich is dat een groot aantal, maar het blijven ‘losse’ voorwerpen; het zijn vaak opvallende dingen die uit een kerkgebouw gehaald zijn. Maar er ontbreken daardoor gewone dingen: een preekstoel, een kerkbank of een herenbank, een orgel of een piano, enzovoorts. En natuurlijk ontbreekt de predikant, het kerkvolk, de muziek. Maar vooral: de koffie en de gezelligheid na afloop van de dienst ontbreekt.

Hoe veel ‘kerkobjecten’ er ook mogen zijn en hoe imposant ze soms ook mogen zijn; ze zijn geen onderdeel van een kerkdienst. Daar is niets aan te doen want het is een tentoonstelling – niets meer en niets minder en uiteraard moet een bezoeker aan de tentoonstelling daar doorheen kijken. En toch, het voelt kaal…

Uit zestig kerken
Alle tentoongestelde voorwerpen zijn gehaald uit de ruim zestig kerken die eigendom zijn van de Stichting Oude Groninger Kerken en dit feit staat duidelijk op al het informatiemateriaal. Trouwens, op zich is een tentoonstelling met ruim honderd ‘losse’ voorwerpen ruim voldoende om zelfs meer dan eens te bekijken. Maar eigenlijk is de keus aan ‘kerkobjecten’ veel, heel veel groter: Omdat lang niet alle kerken in Stad en Ommeland eigendom zijn van Stichting Oude Groninger Kerken, ontbreken waarschijnlijk de nodige bijzondere voorwerpen. En ook de buren lijken helemaal vergeten: met het tentoonstellen van een klein aantal objecten uit Drenthe, Friesland en Ost-Friesland was de expositie wellicht nog beter en nog breder geworden.

Kijken met voorkennis
Wellicht is ook de keus van de juiste uitleg bij de voorwerpen lastig, want de basiskennis van de bezoekers aan de tentoonstelling is vast heel erg divers. Of nogal zwart-wit gezegd: Bij een trouwe kerkganger zijn de objecten bekend en zo iemand weet ook waar zo’n object voor bedoeld is, maar een niet-kerkganger zal vooral verbaasd staan te kijken. Datzelfde geldt bijvoorbeeld ook voor historische kennis; de ene bezoeker weet veel over de Groninger geschiedenis, de ander helemaal niets. Maar helaas is de uitleg bij de voorwerpen voor een ‘leek’ vaak veel te kort en tegelijk wordt amper ingegaan op een aardig detail dat zelfs een ‘kenner’ kan verrassen.

Toch zou dat wel moeten, want in de foldertekst van de tentoonstelling ‘Zwijgend goud’ wordt over de keus van de objecten en de uitleg daarbij gemeld: “Ieder voorwerp kent zijn eigen verhaal, een eigen geschiedenis, en is op zijn eigen manier van grote waarde.” Dit zijn in ieder geval wel grote woorden, maar geregeld worden ze niet waargemaakt, geregeld blijft onduidelijk waarom juist voor dat ene voorwerp gekozen is en niet voor een ander. En ook dat eigen verhaal wordt niet altijd verteld, zoals uit de onderstaande twee voorbeelden blijkt.

De haan en de beeldjes
In de tentoonstelling staan twee windwijzers en volgens de gegeven informatie is de ene de weerhaan van de kerk van Kolham, gemaakt van smeedijzer en koper ergens in de jaren 1640-1650. Maar waarom uitgerekend deze weerhaan in de Akerk mag staan, wordt niet aan de ‘leek’ uitgelegd. En er wordt voor de ‘kenner’ niet even ingegaan op het feit dat in deze weerhaan het wapenschild van de adellijke familie Piccardt – die adelaarspoot – verwerkt is.

Een ander voorbeeld van zo’n gemiste kans is het eikenhouten doopvont uit de kerk van Vierhuizen: het bijschrift vermeldt slechts dat het vont in de jaren 1920-1930 gemaakt is, maar wijst helaas niet op de drie beeldjes rond dit doopvont: beeldjes die Geloof, Hoop en Liefde symboliseren en dus nog steeds prachtig passen bij de kerken van nu.

En toch
Uit dat laatste voorbeeld blijkt trouwens wel dat de tentoonstelling ‘Zwijgend goud’ in de Akerk helemaal voor ons gemaakt is, misschien zelfs speciaal voor de lezers van Kerk in Stad. In ieder geval is in de tentoonstelling veel bijzonders te zien en te beleven voor iedereen die zich betrokken weet bij de kerk van vroeger en bij de kerk van nu.

 De tentoonstelling ‘Zwijgend goud’ in de Akerk is open van dinsdag tot en met zaterdag 10:00-17:00 uur, op zondag 12:00-17:00 uur.