Reinder de Jager
De ouderdom vermijden, met al zijn kwalen en aftakeling – wie wil dat niet. En ze leefden kort en gelukkig met als ondertitel Het slechtste zelfhulpboek ooit van psychologe Femke Nijboer is een pastiche op het genre zelfhulpboeken. Ze helpt je in dat boek met het slopen van je lichaam vóórdat je oud wordt. Dus in plaats van tips om zo gezond mogelijk te leven, krijg je adviezen om je lichaam in zo kort mogelijke tijd naar de gallemiezen te helpen. Alcohol, sigaretten, suiker, stress, stilzitten en frituur zijn echte helpers daarbij – dus doe dat alles vooral.
De schrijfster merkte dat leefstijl-adviezen eigenlijk nooit het effect sorteerden die ze beoogden. Die moralistische, prekerige toon sloeg nooit echt aan – we weten donders goed wat goed en slecht voor ons is, maar dingen die slecht voor onze gezondheid zijn, zijn vaak ook zo lekker. Bij jongeren moest ze al helemaal niet aankomen met een wijsvingertje; bij mij trouwens ook niet, moet ik zeggen – en ik denk nu toch wel eindelijk dat ik niet meer tot de jongeren behoor.
Dus ja, dit boek was voor mij een feest van herkenning – waarom ik niet gesloopt ben vóór mijn zeventigste verjaardag: Joost mag het weten, ik heb toch wel echt wel mijn best gedaan. Maar soms heeft een mens gewoon pech, en leeft hij geheel tegen verwachting in gewoon door.
Het is die omkering die dit boek zo heerlijk maakt, en die misschien eerder effect sorteert dan alle goedbedoelde adviezen ooit. Tegelijk doet ze ons ook nadenken over het effect van gedrag op je eigen gezondheid. Ik weet: anekdotisch bewijs is geen bewijs, maar we kennen allemaal wel voorbeelden van straffe rokers die negentig geworden zijn, en mensen die oergezond leefden, en toch op jongere leeftijd door ziekte genadeloos geveld werden.
Geluk hebben, pech hebben – gestraft worden door genetische gebreken in het voorgeslacht, of geluk door sterke genen: vroeger schreef men dat misschien toe aan het lot, of erger nog: aan God. Aan het lot geloof ik niet: de loterij is misschien een verdienmodel van de Nederlandse staat, maar geen voorspeller van ons leven. En God wil ik ook hierbuiten laten: alsof God op deze manier een bedoeling heeft, mensen straft of een hand boven het hoofd houdt. Dat engeltje dat ik op mijn schouder heb als ik weer eens onvoorzichtig de straat oversteek – ik geloof eerder aan de goede remmen van een auto, aan de zegenrijke APK, aan die oplettendheid van een automobilist die niet gedronken heeft.
Wat mij doet bedenken dat het leven chaos is, volkomen willekeurig, en daarom ook zo treurig. Wie het goede doet, soms niet het goede ontmoet, en voor wie leeft als een losgeslagen beest, blijkt het leven vaak een feest. Wat niet wegneemt dat men goed moet doen, ook voor zijn eigen lijf. Dat men niet goed moet doen om de beloning van een lang leven en een gelukkig bestaan, maar om de goedheid zelve, intrinsiek. Daarop berust mijn geloof. Dat dit boek daarbij een lachspiegel mag zijn: ik hoop het van harte!
Femke Nijhuis, En ze leefden kort en gelukkig: Het slechtste zelfhulpboek ooit
Leiden: Bot, 2024
Paperback: ISBN 978 90 834 3460 5 | € 22,99 | 283 pagina’s
E-book: ISBN 978 90 834 8362 7 | € 14,99