Tirtsa Liefting-van den Toren
Een dakloze, borstvoedende moeder die niet terechtkan in de opvang, een patiënt die bijna overlijdt aan iets wat binnen een kort consult verholpen had kunnen worden, een man met hartfalen die van ziekenhuis naar ziekenhuis wordt gestuurd: het klinkt niet als Nederland. Toch is dat wat Michelle van Tongerloo in haar werk als straatarts tegenkomt.
In haar boek Komt een land bij de dokter beschrijft Michelle van Tongerloo een kant van Nederland die voor mensen als jij en ik onzichtbaar is of waar we misschien liever aan voorbij lopen. Van Tongerloo werkt als huisarts in Rotterdam-Zuid en als straatarts in de Pauluskerk, daar biedt ze zorg aan dak- en thuislozen, verslaafden en mensen zonder geldige verblijfspapieren. Een groep mensen die volgens haar alleen maar groter wordt.
De schrijnende gevallen die ze op haar spreekuur tegenkomt, zijn volgens haar een spiegel van een land waarin bestaanszekerheid steeds minder vanzelfsprekend is. Een land waarin werkenden geen woning kunnen vinden, patiënten verdwalen in een woud aan instanties en arbeidsmigranten niet de hulp krijgen waar ze recht op hebben. Zorg is een verdienmodel geworden en het helpen van mensen steeds ingewikkelder, is haar confronterende diagnose.
Gaandeweg ontdekte Van Tongerloo hoe het beter kan. Ja, hoe we beter voor elkaar kunnen zorgen. Volgens haar is professionele nabijheid nodig. We moeten leren luisteren naar de patiënt in plaats van naar het systeem en geven waar behoefte aan is in plaats van wat wordt voorgeschreven. Dan blijkt dat rust en wat geld vaak meer doen dan een pijnstiller. In plaats van een wirwar aan wetten en regelgeving waar veel mensen in verstikt dreigen te raken, is er een menselijke benadering nodig. Vervolgens blijkt dan ook nog eens dat dit vaak goedkoper is.
Zoals de man die met een antibioticakuur geholpen had kunnen worden na een tekenbeet, maar die niet kreeg omdat hij onverzekerd was en uiteindelijk een operatie moest ondergaan.
Of de vrouw die te maken kreeg met een serie duurbetaalde psychologen, maatschappelijk werkers, artsen en ambtenaren, terwijl het maandsalaris van één van hen haar waarschijnlijk meer had geholpen.
Van Tongerloos boek is confronterend, maar biedt gelukkig ook perspectief. In haar boek laat ze een kant van Nederland zien waar we ons vaak niet van bewust zijn en toont ze hoe ingewikkeld we het met elkaar hebben gemaakt. Een complexiteit die vaak samenhangt met wantrouwen en verwijdering. Daar ligt dan ook direct het perspectief. Een beetje medemenselijkheid kan een enorm verschil maken. Of, volgens Van Tongerloo, rust en wat geld kunnen enorme problemen voorkomen.
Zo laat van Tongerloo mij kritisch kijken naar hoe dingen geregeld zijn en maakt ze me ervan bewust van hoe kwetsbaar bestaanszekerheid voor veel mensen is geworden. Maar daarmee laat ze me tegelijk ook kritisch en eerlijk naar mijzelf kijken. Als hulp in zo’n klein hoekje zit en zoiets simpels als rust, een luisterend oor, wat geld of praktische hulp al zo’n verschil kan maken, wat doe ik daar dan mee?
Michelle van Tongerloo, Komt een land bij de dokter: Nederland door de ogen van een straatarts
Amsterdam: De Correspondent, 2024
ISBN 978 94 932 5452 7 | € 23,- | 296 pagina’s
E-book: ISBN 978 94 932 5453 4 | € 11,-
