Jan Wilts
Memoires van een kip. In dit geval een kip met kop. In een levendige, humoristische, wijze fabel blikt een kip terug op haar leven als hen. Hoe is het eigenlijk als kip om naar een ander hok te moeten? En wanneer je in de ren door de haan uitverkoren wordt tot zijn meest geliefde hen, wat gebeurt er dan – met jou, met de andere hennen? Als een vreemde kip op jouw erf en in jullie hok belandt en zij kent geen manieren, hoe ga je daar mee om? Wegjagen! Of… ruimte maken om een ander mens – sorry, verschrijving – …een andere kip te kunnen worden. En als je zusters geroofd worden door zo’n reus die rechtop loopt?
O zeker, de auteur schetst in de terugblik van de hen een andere wereld, een ideale wereld, waarin zij op haar levensweg ondervindt hoe vaste waarden als respect, rechtvaardigheid en bovenal liefde in elk dilemma een weg kunnen wijzen. Ze moet dat leren en maakt het zich eigen en deelt het dan weer met een nieuwe generatie hennen, met hennen uit een ander hok.
Het is een fabel, dat is duidelijk. Het gaat over dieren, maar ook over ons mensen. Het is een fabel, in de beste traditie van de Arabische vertelcultuur. Daar staat de schrijver Ishaq Musa al-Husseini (1904-1990) garant voor. Al Husseini – uit een vooraanstaande Jeruzalemmer Arabische familie – was taalgeleerde die Arabische vertelcultuur verbond met de opzet van de westerse romancultuur.
Hij schreef het boek in 1940. Niet iedereen was er blij mee. Je kon het lezen als de visie van een Palestijn die de Joodse immigrant verwelkomde. Al-Husseini heeft altijd beweerd dat zijn fabel universeel was, overal en altijd. In 1943 kon het dan toch verschijnen.
Het is een fabel – en zo heb ik het boek ook gelezen. De fabel laat zich toepassen op de situatie ons land: wat gebeurt er als vreemde hennen zich melden? Waarom maken die reuzen zich telkens nog groter? De fabel kan iets zeggen over verschillende Israëliërs en hun buren. Waarom kiezen jullie voor geweld? Vanuit beide perspectieven, een Palestijns en een Joods perspectief, reikt de fabel dezelfde les aan: ‘haat is een ziekte die met de dag ernstiger wordt’.
De fabel vertelt ook over wat in deze eeuw ‘antropoceen’ is gaan heten: dat de mens zichzelf tot middelpunt van de schepping heeft gemaakt en zo de schepping uitput: “een groep reuzen, die hooghartig rond paradeerden, alsof de wereld alleen om hen draaide (…) alsof hun Schepper een andere was dan de onze (…)”. En waarom zou een hen minder zijn dan een haan?
En nu is dus het boek in het Nederlands vertaald – door Djûke Poppinga, gelauwerd om haar vertalingen van Arabische literatuur. Een zeer leesbare en soepele vertaling.
In het laatste hoofdstuk komt een toom andere hennen het hok van de hen en haar kinderen bevolken. Nu zal de strijd losbarsten. Wat te doen in dit dilemma? Dat verklap ik niet, lees het zelf.
Ishaq Musa al-Husseini, Memoires van een kip: Een Palestijnse fabel, vertaald door Djûke Poppinga
Amsterdam: Jurgen Maas, 2024
ISBN 978 90 833 8128 2 | € 20,90 | 155 pagina’s
E-book: ISBN 978 94 933 9713 2 | € 12,50
(Aanwezig in de Forumbibliotheek)
